Nëse ndihesh i/e lodhur, i/e acaruar apo thjesht ndryshe nga zakonisht, ka një mundësi të madhe që stresi të jetë duke bërë të vetën.
Nga angazhimet e përditshme deri te pasiguria financiare dhe trysnia sociale, shumica prej nesh përballen me një nivel të caktuar stresi. Por kur ky stres bëhet i vazhdueshëm dhe i fuqishëm, mund të shndërrohet në një problem më të madh: mbistresin.
Stres vs. Mbistres: Çfarë i dallon?
Stresi është një reagim normal ndaj situatave të vështira, por mbistresi ndodh kur këto situata zgjasin për një kohë të gjatë dhe trupi nuk ka më kapacitet për të përballuar. Nëse stresi i zakonshëm është si një alarm që bie për t’ju paralajmëruar, mbistresi është sikur të jetosh me një alarm që nuk ndalon kurrë. Situatat e përditshme, si përgatitja për një provim, janë të stresuese, por mbarimi i provimit shpesh sjell lehtësim. Në anën tjetër, të punosh me ritëm të shpejtë dhe afate të vazhdueshme mund të të lëndojë ndaj mbistresit, duke e bërë të pamundur rikuperimin.
Shkaqet e mbistresit
Mbistresi mund të shkaktohet nga faktorë të ndryshëm, si:
Sëmundje kronike
Probleme financiare ose humbja e një pune
Konflikte familjare ose martesore
Ngarkesa e madhe e punës dhe mungesa e pushimit
Ndjenja e pasigurisë dhe e paparashikueshmërisë
Pavarësisht nga shkaku, nëse je duke kaluar një periudhë të gjatë stresuese dhe ndjen se nuk po arrin dot të rikuperohesh, mund të jetë koha të bësh një hap pas dhe të vlerësosh situatën.
Shenjat që tregojnë se je mbistresuar
Nëse nuk je i/e sigurt nëse je thjesht i/e stresuar apo mbistresuar, këto janë disa nga shenjat kryesore që duhet të marrësh në konsideratë:
1. Probleme me gjumin
Nëse stresohesh, mund të kesh disa netë të shqetësuara. Por nëse ke probleme të vazhdueshme me gjumin, si pagjumësia ose zgjimi i shpeshtë gjatë natës, atëherë mbistresi mund të jetë fajtori kryesor. Dhimbjet e kokës, lodhja dhe tavanet emocionale nuk janë për t’u neglizhuar, prandaj është e rëndësishme të kuptosh shkaqet.
2. Ankth dhe acarim i vazhdueshëm
Një nivel i caktuar ankthi është normal kur je i/e stresuar, por mbistresi mund ta përkeqësojë këtë ndjenjë, duke të bërë më të irrituar dhe më të ndjeshëm ndaj situatave të zakonshme. Prania e vazhdueshme e ankthit rivalizon qetësinë, duke e bërë të vështirë përqendrimin në detyra të tjera.
3. Dhimbje koke të shpeshta
Nëse po përjeton dhimbje koke më shpesh se zakonisht, veçanërisht pas një dite të ngarkuar, ka shumë gjasa që stresi i tepërt të jetë shkaktari. Këto dhimbje mund të jenë të natyrave të ndryshme, duke filluar nga migrenat e forta deri te tensioni i zakonshëm i kokës, që ndihmojnë në zbutjen e këtyre simptomave.
4. Probleme me tretjen
Stresi mund të ndikojë në sistemin tretës, duke shkaktuar dhimbje stomaku, fryrje apo ndryshime në oreks. Nëse ke vënë re që po përballesh me këto simptoma shpesh, duhet të mendosh për mënyrat e menaxhimit të stresit. Si pasojë e kësaj, mund të ketë efekte të thella në shëndetin tënd të përgjithshëm.
5. Rrahje të shpeshta zemre
Në momente stresi, zemra mund të rrahë më shpejt, por kur kjo ndodh në mënyrë të vazhdueshme edhe kur je i/e qetë, mund të jetë një shenjë e mbistresit që po ndikon në trupin tënd. Kjo do të thotë se truri po dërgon mesazhe trupi, derisa ndihesh kërcënuar pa asnjë arsye të dukshme.
6. Probleme me lëkurën
Nëse ke vënë re që lëkura jote po shpërthen me akne ose irritime pa ndonjë arsye të dukshme, stresi mund të jetë shkaku. Ndikimi i hormonet e stresit në lëkurë mund të rezultojë në -si për shembull- ekzemë, dermatit dhe sëmundje të tjera që kërkojnë kujdes të shpejtë.
7. Ulje e sistemit imunitar
Nëse sëmuresh shpesh ose ndihesh vazhdimisht i/e lodhur, mbistresi mund të ketë ulur aftësinë e trupit për të luftuar infeksionet. Ky është një nga pasojat më të rënda të mbistresit, pasi lejon mikroorganzmat e ndryshme të përhapen më lehtë në trupin tonë.
8. Dhimbje kronike
Stresi afatgjatë mund të kontribuojë në dhimbje të vazhdueshme të trupit, veçanërisht në shpinë, shpatulla dhe qafë. Kjo është e lidhur ngushtë me tensionin e muskujve dhe pasivitetin e pakëndshëm emocional që ndiejmë për shkak të stresit konstant.
9. Ulje e dëshirës seksuale
Stresi i vazhdueshëm mund të ndikojë në prodhimin e hormoneve dhe si pasojë, të ulë dëshirën për intimitet. Ky piksim i jetës seksuale mund të ketë pasojat e veta edhe në marrëdhëniet, duke ndikuar gjithashtu edhe në aspektet e tjera të marrëdhënies.
10. Lodhje e pashpjegueshme
Edhe kur fle mirë dhe nuk bën shumë aktivitet fizik, mund të ndihesh i/e rraskapitur nëse po përballesh me mbistres. Kjo lodhje mund të ndikojë në motivimin për të kryer aktivitete të zakonshme në jetën e përditshme.
Si ta menaxhosh mbistresin?
Nëse ke vënë re disa nga këto shenja tek vetja, është e rëndësishme të gjesh mënyra për të menaxhuar stresin përpara se të ndikojë seriozisht në shëndetin tënd. Disa strategji që mund të ndihmojnë janë:
Bëj pushime të rregullta – Edhe disa minuta shkëputje nga puna mund të ndihmojnë. Rreth pesë minuta në ditë ofrojnë qetësim dhe mundësi për reflektim.
Merr frymë thellë dhe praktiko meditimin – Teknikat e relaksimit ndihmojnë në uljen e stresit. Udhëtimi në brendësi me meditimin mund të sjellë ndjenja të reja të brendshme.
Përcakto kufij – Mos u mbingarko me angazhime dhe mëso të thuash “jo”. Kjo është e rëndësishme për mbrojtjen e shëndetit mendor.
Bëj aktivitet fizik – Ushtrimet ndihmojnë në çlirimin e endorfinave, duke reduktuar stresin. Një shëtitje e thjeshtë do të pasurojë ditën dhe do të sjellë energji të re.
Kujdesu për gjumin – Vendos një rutinë të rregullt dhe shmang ekranet para gjumit. Një gjumë i mirë është thelbësor për rigjallërimin e trurit dhe trupit.
Fli mjaftueshëm dhe ushqehu shëndetshëm – Trupi yt ka nevojë për energji të mirë për të përballuar stresin. Ushqimi i balancuar ndihmon në përmirësimin e disponimit dhe përmirëson funksionin mendor.
Fol me dikë – Bisedat me miqtë, familjen ose një terapist mund të ndihmojnë jashtëzakonisht shumë. Ndonjëherë, thjesht shprehja e shqetësimeve drejt dikujt tjetër ofron zhvillim emocional.
Stresi është pjesë e jetës, por nuk duhet të marrë drejtimin e saj. Nëse po përjeton mbistres të vazhdueshëm, mos e neglizho. Kujdesu për veten dhe gjej mënyra për ta menaxhuar përpara se ai të ndikojë në mirëqenien tënde!
