Kur Këshilli Europian vendosi në mars për hapjen e negociatave të pranimit për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, shumë entuziastë të zgjerimit psherëtinë me lehtësim. Megjithatë, nuk u përmend asnjë datë fillimi dhe për Shqipërinë u vendosën 15 kushte. Ata u referohen hapave konkrete që lidhen me reformën në Drejtësi dhe atë zgjedhore, lirinë e mediave. Në një farë mënyre, këto kushte pasqyrojnë situatën e përkeqësuar të sundimit të ligjit në vend që kur u dha statusi i vendit kandidat në vitin 2014.
15 kushtet janë kthyer në një lloj tabuje për qeverinë shqiptare, e cila asnjëherë nuk e ka pranuar publikisht ekzistencën e tyre. Në takimin e të 9 qershorit të Këshillit Kombëtar për Integrimin Evropian, i cili bëri thirrje për një diskutim në lidhje me hapat e mëtejshëm për përmbushjen e kushteve paraprake, Kryeministri Edi Rama, foli më gjatë se Presidenti Ilir Meta e kryetari i Parlamentit Gramoz Ruçi, por në asnjë mment nuk i përmendi kushtet e vendosura nga Brukseli.
Të nesërmen ai befasoi publikun duke e mohuar me ngulm dhe duke mohuar vazhdimisht ekzistencën e këtyre kushteve në një konferencë për shtyp. Shumë vëzhgues thonë se është në vend të pafavorshëm për të që të pranojë kushtet e reja pasi do të çojë vrima në përpjekjen e tij propagandistike për të portretizuar përparimin e paqëndrueshëm dhe sukses të pashembullt.
Ambasadori i ri austriak në Tiranë, Christian Steiner, foli më 15 qershor për një të përditshme shqiptare dhe konfirmoi nevojën që Shqipëria të përmbushë kushtet e BE-së. Të njëjtat thirrje u dëgjuan nga Partia e Popullit Evropian (EPP), në Parlamentin Evropian. Pasi Rama mohoi kategorikisht ekzistencën e 15 kushteve të përcaktuara nga Këshilli, PPE paraqiti një ndryshim në rezolutën e Parlamentit Evropian, i cili i bën thirrje Këshillit Evropian dhe Komisionit Evropian të theksojnë se Shqipëria duhet të plotësojë të gjitha 15 kushtet para Konferencës së parë Ndërqeveritare. Ndryshimi pritet të marrë një mbështetje të madhe. Samiti i BE i Zagrebit në maj theksoi përsëri kushtëzimin shqiptar; kjo u bë jehonë pozitive nga të gjitha grupet politike përfshirë socialistët dhe demokratët që në të kaluarën priren të mbronin partinë e tyre motra në qeverinë e Tiranës. PPE gjithashtu lë të kuptohet për normalizimin e pushtetit vendor me zgjedhje të parakohshme, mbase në të njëjtën ditë si ato të përgjithshme. Bashkitë në Shqipëri drejtohen vetëm nga partia qeverisëse pasi viti 2019 ishte ligjërisht i diskutueshëm dhe asnjë parti opozitare nuk i kontestoi ato. Bundestagu gjerman dhe më pas Këshilli i Affairsështjeve të Përgjithshme vendosi sqarimin e ligjshmërisë së tyre si një kusht tjetër.
Shefi i Delegacionit të BE, Luigi Soreca, mori pjesë në takimin e Këshillit Kombëtar për Integrime Evropiane më 9 qershor, por nuk arriti të përmendi qartë kushtet e Këshillit. Përkundrazi, ai foli përgjithësisht për reformat e mëtejshme dhe vlerësoi dialogun ndërpartiak.
Delegacioni i Brukselit në Shqipëri ka një reputacion të keq të keqinformimit të Brukselit për situatën reale në Shqipëri. Marrëdhëniet speciale të zhvilluara midis shefit të mëparshëm, Romana Vlahutin, dhe Rama rezultuan që BE-ja të mos ishte e informuar siç duhet për situatën reale në terren në lidhje me prodhimin masiv dhe eksportin e drogave të paligjshme në Shqipëri, një fakt që e ka shndërruar Shqipërinë në Kolumbi të Evropës.
Droga, përfshirë kanabisin e rritur në vend, u transportuan nga fushat e vogla ajrore shqiptare të vendosura në plantacionet, ku substanca psikoaktive është rritur në Itali dhe prej andej në pjesën tjetër të Evropës. Komisioni mësoi për këtë informacion të rëndësishëm nga Evropa e Re, përkundër faktit se bandat shqiptare konsiderohen ndër trafikantët kryesorë të botës së heroinës, kokainës dhe kanabisit nga zyrtarët amerikanë të zbatimit të ligjit.
Praktika e delegacionit të BE për të siguruar informacion të kufizuar dhe shpesh mashtrues për Brukselin vazhdon nën menaxhimin e ri. Delegacioni i BE-së në Tiranë dhe Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimit të Akteve të Jashtme të Afërt dhe të Evropës janë kritikuar rregullisht nga Shtetet Anëtare, të cilat kanë ambasadat e tyre në Tiranë dhe që marrin një pasqyrë objektive të situatës, dhe jo shumë raportet rozë se misioni i BE kalon rregullisht për Shqipërinë.
Gjatë një konference për shtyp më 10 qershor, Rama insistoi që “Nuk ka 15 kushte për të shkuar në Konferencën e parë Ndërqeveritare. Nuk ka Ato nuk ekzistojnë. Unë e di që ju dëgjoni që po përsëritet dhe ju gjithashtu e përsërisni atë. Mos e përsëris. Nuk ka 15 kushte.
Sidoqoftë, Këshilli i BE deklaroi qartë se “përpara konferencës së parë ndërqeveritare”, Shqipëria duhet të miratojë dhe të sigurojë një numër veprimesh në fushat kryesore. Këto përfshijnë fillimin e procedurave kundër atyre që akuzohen për blerje votash (përfshirë zyrtarë të lartë të Partisë Socialiste, deputetë të parlamentit, policinë dhe potencialisht vetë Ramën), fillimin e procedurave penale kundër gjyqtarëve dhe prokurorëve, përparim të mëtutjeshëm në mbrojtjen e minoriteteve, rivendosjen e Kushtetutës dhe Gjykata e Lartë, dhe ndryshimi i ligjit të mediave në përputhje me rekomandimet e Komisionit të Venecias.
