Era e bukës së sapopjekur vjen nga kuzhina e një picerie të vogël në qytetin e Shëngjinit – një qytet i vogël bregdetar në Shqipëri. Buka, megjithatë, nuk është pjesë e ofertave të zakonshme në menunë e Picerisë Bella Vita, por në fakt, një version i naanit afgan, një bukë tradicionale nga Afganistani që mishëron një pjesë të madhe të kulturës ushqimore të kombit të shkatërruar nga lufta.
Naan është vetëm një nga pesë pjatat e reja që po përgatiten tani në kuzhinën e kësaj picerie shqiptare, e cila ka pranuar të ndajë hapësirën e saj me një restorant të improvizuar afgan të nisur nga dy gra refugjate afgane – Hasiba Atakpal, një gazetare e njohur dhe Negina. Khalil, prokurorja e parë femër në provincën e largët të Ghor në Afganistan.
“Ne kemi lobia (fasule e kuqe me kerry), qabili pulaw (mish me oriz afgan), bolanis (bukë e skuqur dhe e mbushur), banjan borani (patëllxhan në salcë domate),” tha Khalil, e cili ishte një anëtare e shquar e vëllazërisë legale të Afganistanit. Ajo hetonte rastet e fëmijëve të rekrutuar nga grupe të armatosura afgane si Talibanët, anëtarët e ISIL (ISIS). Dhe ashtu si në Afganistan, çdo vakt shërbehet me naan, shtoi ajo.
Aromat e njohura të bukës dhe erëzave ftojnë rreth 1200 refugjatë afganë në Shëngjin që të kënaqen me një përvojë kulinare që ngjall nostalgji, më shumë se 5500 km larg nga shtëpitë që lanë duke i shpëtuar persekutimit pasi talebanët pushtuan vendin në gusht të vitit të kaluar. Në total, rreth 3,000 afganë kanë gjetur strehim në Shqipëri, shumica e të cilëve janë shpëtuar nga agjencitë ndërkombëtare të ndihmës.
Ata kanë aplikuar për azil në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada, por mund të zgjasë deri në një vit për t’u pranuar. Për afganët, hapësira e vogël është bërë një kanal për në një botë tjetër, ku ata mblidhen mbi shije të njohura për të diskutuar lajmet nga shtëpia.
“Ne marrim klientë afganë nga të gjitha sferat e jetës, nga të gjitha fiset dhe provincat, të cilët ndajnë një humbje dhe pikëllim të përbashkët. Ndihmon bashkimin e komunitetit”, tha Atakpal. “Ka qenë një hapësirë kaq pozitive, sa ndonjëherë kur restoranti është mbyllur, njerëzit vijnë për të na pyetur se kur do të hapemi”, shtoi ajo.
Pavarësisht popullaritetit të tij, biznesi katër muajsh nuk ka bërë ende shumë fitime. Në fakt, ka ditë që mezi përballojnë shpenzimet. Por gratë këmbëngulin se ideja e kësaj sipërmarrjeje nuk ishte të fitonin, por të ndihmonte afganët në mërgim të përballonin traumën me të cilën përballen. “Përfitimi ynë më i mirë është që njerëzit tanë vijnë dhe shijojnë kohën e tyre këtu dhe hanë ushqimin e tyre. Për shembull, shumë fëmijë afganë janë mësuar të hanë vetëm ushqim afgan dhe kur na vizitojnë, lumturia në fytyrën e tyre ndërsa hanë një nga ushqimet tona të shijshme është gjithçka për mua”, tha Atakpal.
“Aktualisht, restoranti nuk bën sjell asnjë fitim për të ndihmuar në mbështetjen e shkollës, që kam hapur në Kabul dhe unë jam duke punuar një punë tjetër si gazetare për të paguar shpenzimet për financimin e shkollës,” tha ajo, duke shtuar se shpresonte se mund ta zgjeronte biznesin e saj dhe përfundimisht të mbështesë shkollën në Afganistan.
As Atakpal dhe as Khalil nuk e dinë se çfarë do të jetë e ardhmja e tyre, pasi presin konfirmimin e azilit. “Ne humbëm gjithçka dhe jemi kthyer në mënyrën se si ishin gjërat 20 vjet më parë, ku gratë nuk kanë të drejta, qasje në arsim, nuk ka sistem drejtësie, nuk ka mbetur pothuajse asnjë gazetar afganë dhe njerëzit janë të mjerë”, tha Atakpal.
Nëna e Khalilit u vra nga talebanët në vitin 2020, ndërsa ajo dhe vëllai i saj u sulmuan gjatë një vizite në varrin e nënës së saj. Anëtarët e familjes së Atakpal janë ende të vendosur në Kabul.
“Por edhe tani nëse gjërat ndryshojnë, qoftë edhe pak, ne të dyja do të kthehemi. Nëse jo, ne do të vazhdojmë të punojmë për Afganistanin, pavarësisht se në cilën pjesë të botës jemi. Ne do të vazhdojmë luftën tonë dhe shpresojmë të sjellim ndryshim”, tha Atakpal.
Ndërkohë, të dyja gratë shpresojnë se restoranti i tyre do të vazhdojë edhe shumë kohë pasi të jenë larguar, për tu mbajtur gjallë fryma afgane, nga ata që mund të zgjedhin të qëndrojnë. “Nëse asgjë tjetër, ne do t’i kërkojmë pronarit të vazhdojë të mbajë disa nga ushqimet afgane në menu, si shenjë e përvojave tona të përbashkëta,” tha Atakpal.
