Për dy dekada, dy burra kanë bërë një betejë për shpirtin e Polonisë. Në cepin blu, duke luftuar për një vizion demokratik, modern dhe evropian të së ardhmes: Donald Tusk, ish-kryeministër që shërbeu si president i Këshillit Evropian përpara se të kthehej si lider i opozitës centriste; në këndin e kuq, duke e nxjerrë atë për tradicionalistët, konservatorët katolikë, nacionalistët: Jarosław Kaczyński, udhëheqës i Partisë Ligj dhe Drejtësi (PiS). Secili njeri ka pasur një shans për të formuar Poloninë sipas imazhit të tij, vetëm që të ketë erën tjetër të kohës. Tani, pas tetë vitesh Kaczyński, vendi është në majë të një epoke të re të Tuskut dhe era e ndryshimit po fryn edhe një herë.
Shfaqja e Tusk në zgjedhjet e tetorit, në të cilat 66-vjeçari karizmatik drejtoi një grup partish që varionin në pikëpamje nga qendra e djathtë në të majtë, i jep koalicionit të tij një rrugë të qartë drejt pushtetit. Performanca e tij në vendin e pestë më të populluar të BE-së – e siguruar pavarësisht përpjekjeve gjithnjë e më të dëshpëruara nga PiS për të anuar fushën e lojës duke përdorur mediat e kontrolluara nga shteti dhe arkat e Polonisë – tregoi se edhe në një sistem me të meta, është e mundur të mposhten populistët e rrënjosur në një platformë e kthimit në rrjedhën kryesore.
Është një copëz shprese për centristët në të gjithë kontinentin, të cilët kanë parë të dëshpëruar ndërsa forcat populiste lëvizin nga skajet dhe drejt qeverisë: Giorgia Meloni është në pushtet në Itali, shoku i Putinit, Robert Fico është kthyer në Sllovaki, Alternativa e ekstremit të djathtë për Gjermania po rritet në sondazhe dhe partia e djathtë Fidesz e kryeministrit hungarez Viktor Orbán duket më e fortë se kurrë. Dhe kjo është përpara se dikush të përmendë dy elefantët biondë në dhomë: Donald T. në anën tjetër të Atlantikut dhe vendin e parë mahnitës të Geert Wilders në zgjedhjet holandeze.
Shfaqja e Tusk nuk po festohet askund më shumë se në Bruksel, ku ai është i mirënjohur dhe i pëlqyer pas qëndrimit të tij si president i Këshillit Evropian nga 2014 deri në 2019. Nën PiS, qeveria polake kishte qenë prej kohësh në kundërshtim me BE-në lidhur me kthimin pas rregullit të ligjit. Ai ka prezantuar një sërë reformash që Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Evropian vendosi komprometuar pavarësinë e gjyqësorit, kritikoi ashpër institucionet e BE-së dhe votoi kundër legjislacionit kyç. Nëse Tusk arrin të formojë një qeveri, ai është zotuar të zhbëjë reformat gjyqësore të paraardhësve të tij – një veprim që ka të ngjarë të bëjë që BE-ja të heqë përpjekjet e saj të ndryshme për të frenuar Varshavën – dhe të bartë Poloninë nga ngrirja e thellë dhe të kthehet në zemër. të vendimmarrjes së BE-së.
Jehona e kthimit të Tusk do të ndihej në të gjithë Evropën. Marrëdhëniet polako-gjermane u zhytën gjatë viteve të pushtetit të PiS, mes kërkesave të vazhdueshme të Varshavës që Berlini të paguante më shumë se 1 trilion euro dëmshpërblime lufte, të cilat rëndoheshin sa herë që partisë në pushtet i duhej një nxitje në votime. Marrëdhëniet e Polonisë me Francën kanë qenë gjithashtu të tensionuara, me qeverinë e PiS që qortoi Presidentin Emmanuel Macron për përpjekjet e tij për të kontaktuar Kremlinin (dhe francezi dha aq mirë sa bëri). Me Tusk në krye të Polonisë edhe një herë dhe duke bërë zhurma pajtuese, këto tensione ka të ngjarë të lehtësohen dhe trojka e sigurisë Poloni-Francë-Gjermani mund t’i kthehet punës.
Në Hungari, Orbán do të humbiste një nga partnerët e tij më të rëndësishëm. Budapesti dhe Varshava e mbajtën njëri-tjetrin të sigurt duke vënë veton ndaj përpjekjeve për të nxitur të ashtuquajturën procedurë të Nenit 7 që pezullon të drejtat e votimit të qeverive në BE kur ka pasur shkelje të vlerave themelore të Bashkimit. Me Kaczyński të mundur, Orbán ekspozohet. Hungarezja ka një aleat të ri të mundshëm në Sllovaki, por Bratislava nuk po përballet me procedurat e Nenit 7, siç po përballet Polonia, duke e bërë Fico-n të pamundur të dalë në këmbë për të shpëtuar homologun e tij hungarez. Dhe ndërsa fitorja e Wilders në zgjedhjet e Holandës përfundimisht mund t’i ofrojë Orbanit një litar të ri shpëtimi, në botën e rrëmujshme të politikës holandeze mund t’i duhen muaj e muaj për të formuar një koalicion qeverisës, nëse ai arrin ta bëjë këtë fare.
Perspektiva e një Polonie të udhëhequr nga Tusk do ta shihte Kievin duke marrë një psherëtimë lehtësimi. Ndërsa Varshava e ka mbështetur fuqishëm Ukrainën gjatë dy viteve të fundit të luftës, në muajt e fundit tensionet kanë vluar mbi eksportet bujqësore të Ukrainës. Tusk, një skifteri për një kohë të gjatë ruse, ka bërë thirrje për mbështetje të palëkundur për Kievin.
Për të qenë i sigurt, Tusk nuk do të jetë në gjendje të ndryshojë Poloninë brenda natës. Koalicioni i tij Qytetar mori më pak vota se Ligji dhe Drejtësia, që do të thotë se ai do të duhet të mbështetet te partnerët e koalicionit për të nxitur legjislacionin. Ndërkohë, tetë vjet në pushtet u kanë dhënë forcave të Kaczyński-t mjaft kohë për të forcuar. Qeveria lë pas aleatë të cilët do të duhet të largohen nga rolet kryesore. Tusk do t’i duhet gjithashtu të përballet me aleatin e PiS, Andrzej Duda, presidentin me të drejtën e vetos, i cili i ka dhënë kryeministrit në detyrë, Mateusz Morawiecki, një goditje të parë (me gjasë të dënuar) në formimin e një qeverie. Me zgjedhjet e ardhshme presidenciale jo deri në vitin 2025, prisni që beteja Tusk kundër Kaczyński të vazhdojë të zvarritet në raundet e vona.
Burimi: Politico.eu
