Dy dekada kanë kaluar që nga përfundimi i luftës në Bosnje dhe Herzegovinë, por Selma – emri i saj jo i vërtetë – ende jeton në frikë.
Ajo është një e mbijetuar e përdhunimit dhe një ish-e burgosur e luftës së Bosnjës 1992-1995, në të cilën rreth 100,000 vetë u vranë.
Disa vlerësime vënë numrin e grave të dhunuara gjatë konfliktit deri në 50,000. Pas përfundimit të luftës, një ekip avokatësh e kontaktoi Selman dhe viktima të tjera të torturës për të paditur një entitet të Republikës Sërpska për dëmet që ka shkaktuar. Ajo pagoi shumën e kërkuar prej 25 euro, por nuk priste shumë nga ky rast.
Por gjashtë vjet më vonë, ajo ishte e tronditur për të mësuar se ajo i detyrohet 2.500 euro për taksat gjyqësore pasi kërkesa për dëmet u hodh poshtë për shkak të kufizimeve të skadimit të statutit. Gjykatat në Republikën Sërpska kishin deklaruar se rastet gjyqësore kundër subjektit duhej të dorëzoheshin në vitin 2001.
Viktimat e torturës përballen me pagesa gjyqësore deri në 5,000 euro për shkak të proceseve të humbura civile, një shumë e tepruar për ata që tashmë janë duke luftuar për të arritur qëllimet.
“Më mirë do të vrisja vetën se sa t’i jepja paratë e mia Dodikut. Kur më paguajnë për jetën time të shkatërruar, atëherë unë do t’i paguaj taksat pa bërë zhurmë”, thotë Selma.
Paga mujore e Selmas është vetëm 250 euro dhe ajo shqetësohet se kjo ka të ngjarë të zbritet pjesërisht për të shlyer pagesat. Autoritetet vizituan shtëpinë e saj muajin e kaluar dhe shkruan një listë të të gjitha sendeve të saj që do t’i konfiskohej. “Më kanë shkatërruar [gjatë luftës] dhe ata vazhdojnë të më shkatërrojnë edhe sot”, flet ajo për “Al Jazeera”, transmeton Periskopi.
Selma u mbajt rob e burgosur tri herë gjatë luftës. Ajo kaloi kohë në një kamp përqendrimi dhe herën e tretë kur u mbajt, ushtarë nga ushtria e Republika Sërpskas e përdhunuan, duke e lënë atë shtatzënë.
Gjatë gjashtë muajve, ajo bëri 17 përpjekje për të shpëtuar në territorin e çliruar të mbajtur nga forcat e qeverisë boshnjake (ARBiH). Deri sa ARBiH i liroi të burgosurit nga kampi i përqendrimit i drejtuar nga ushtria e Republikës Sërpska, ajo arriti të bënte udhëtimin dy-ditor nëpër pyje, male dhe kodra për të arritur në territorin e lirë në shkurt të vitit 1993.
Shtatëmbëdhjetë të tjerë që udhëtonin me të nuk mbijetuan; ata vdiqën brenda natës për shkak të ftohtit. Për të provuar të shërohet, Selma kaloi dy muaj në repartin e psikiatrisë dhe për gjashtë vjet ka konsumuar rregullisht ilaqet kundër depresionit.
Por tani, duke marrë urdhrin e fundit të gjykatës duke i kërkuar asaj të paguajë taksat, ajo rikthen traumën e saj të përditshme. “Unë vërtet nuk e di se si unë do të mbijetoj”.
Kam mbijetuar tashmë këtë eksperiencë në vitin 1992. Dhe tani përsëri, edhe pas 25 vjetësh, ende nuk ka fund. Pas 25 vjetësh, unë ende nuk e kam liruar veten nga çetnikët serbë.
Selma pret një ankth çdo natë, duke pritur kthimin e saj në çdo moment. “Kjo është mënyra se si [forcat serbe] arritën në vitin 1992. Nëse do të ishte ashtu, atëherë unë vërtet nuk e di se si do të mbijetoj”, tha Selma.
“Sa herë që një makinë ndalon nga shtëpia ime, unë mendoj se janë ‘ata’. Kam mbijetuar tashmë këtë eksperiencë në vitin 1992. Dhe tani përsëri, edhe pas 25 vjetësh, ende nuk ka fund. Pas 25 vjetësh, unë ende nuk jam liruar nga çetnikët [serbë]. Për njëfarë kohe unë mendova të mbulohem me benzinë që të digjem më pas, sepse nuk kam asgjë për të humbur më; Unë kam humbur gjithçka. Por pastaj mendova se si djali im ka nevojë për mua dhe kam ndryshuar mendjen time,” rrëfen ajo.
Me asnjë mekanizëm ligjor që do të mbulonte taksat e gjykatave të viktimave, viktimat e torturës i janë drejtuar Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut në Strasburg, duke kërkuar të drejtat e tyre.
Të paktën 30,000 kërkesa për kompensim janë paraqitur; ndër të cilat 90 për qind e tyre në gjykatat në Republikën Serbe. /Periskopi/
