Emërimi i një të Dërguari Special për dialogun Kosovë-Serbi do të ishte një veprim mikpritës dhe i rëndësishëm, në mënyrë që të sigurojë një ligj të plotë detyrues marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Bisedimet e pazakonta dhe maratonike në Bruksel gjatë korrikut mbi udhëheqjen e ardhshme të institucioneve të BE-së, rezultuan që BE-28 të bien dakord për katër emra për katër pozicionet kryesore të udhëheqjes në Komisionin Evropian dhe të bien dakord për katër kandidatë për të katër pozicionet kryesore.
Procesi tregoi se sa e vështirë është bërë që vendet anëtare të BE-së të bien dakord, e cila u përdor për të bërë një çështje kundër zgjerimit, shkruan “Europeanwesternbalkans”.
Presidenti francez Emmanuel Macron, duke iu referuar samitit, deklaroi se: “Unë jam më shumë se skeptik kur dëgjoj se e ardhmja e Evropës qëndron në zgjerimin e mëtejshëm, kur ne nuk jemi në gjendje të pajtohemi si një grup prej 28”. Pavarësisht dramës në Bruksel, ajo prodhoi diçka pozitive me emërimin e Presidentes së parë femër që drejtoi Komisionin Evropian, ish Ministren e Mbrojtjes gjermane, Ursula von der Leyen, e aprovuar së fundmi edhe nga Parlamenti Evropian. Emërtimi i saj është parë pozitivisht në Ballkanin Perëndimor. Në Agjendën e saj për Evropën ajo përfshin një deklaratë të rëndësishme për Ballkanin Perëndimor: “Dua të riafirmoj perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor dhe shoh një rol të rëndësishëm në procesin e vazhdueshëm të reformës në të gjithë rajonin. Ne ndajmë të njëjtin kontinent, të njëjtën histori, të njëjtën kulturë dhe të njëjtat sfida. Ne do të ndërtojmë të njëjtën të ardhme së bashku”.
Sidoqoftë, emërimi i Ministrit të Jashtëm të Spanjës Josep Borrell për t’u bërë Përfaqësuesi i Lartë për Çështjet e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë gjeneroi debat dhe është parë me skepticizëm dhe shqetësim në Kosovë, transmeton lajmi.net. Arsyet e dukshme për këtë kanë të bëjnë me implikimet e mbajtjes së Përfaqësuesit të Lartë dhe shefit të ardhshëm të EEAS që vijnë nga një prej Shteteve Anëtare të BE-së që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës.
Borell ka mbështetur publikisht dialogun, si dhe një marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe ai gjithashtu mund të jetë pikërisht proceset i duhen, pasi ai është në pozitë më të mirë për të folur në favor të kompromisit në Beograd, dhe mund të ndihmojë në sjelljen në bordi të pesë jo-njohësve për të nënshkruar një marrëveshje të mundshme, nëse (kur) arrihet.
Por, sepse ai vjen nga Spanja, e cila ka qenë më e zëshmja në kundërshtimin e pavarësisë së Kosovës, dhe madje në disa raste, thellimin e marrëdhënieve midis BE-së dhe Kosovës, ajo ka krijuar shqetësime dhe shtron pyetje në lidhje me besueshmërinë e tij. Kryeministri spanjoll Mariano Rajoy ishte udhëheqësi i vetëm i BE-së, përfshirë nga pesë jo-njohësit që nuk morën pjesë në samitin midis vendeve anëtare të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor vitin e kaluar në Sofje, dhe arsyeja për këtë ishte Kosova.
Ndërsa ne kemi ende për të dëgjuar drejtpërdrejt nga Borrell se si ai e sheh dialogun, si dhe rolin e tij dhe të BE-së, dhe si një diplomat me përvojë dhe një pro-evropian ai duhet të jetë në gjendje të ushtrojë mandatin e tij në mënyrë efektive, atë që dimë nga zhvillimet e fundit në Berlin në prill, dhe shtyrja e samitit të Parisit midis Kosovës dhe Serbisë, është se ka një mosfunksionim serioz nga ana e BE-së.
Përçarjet midis Francës dhe Gjermanisë në lidhje me dialogun janë tani një sekret publik, transmeton lajmi.net. Prandaj, është thelbësore që Borrell – duke shpresuar se ai ende e sheh dialogun mes Kosovës dhe Serbisë si një përparësi e rëndësishme për BE-në – dërgon mesazhe të duhura për të dy palët dhe ndërmerr hapat e nevojshëm për të rikthyer dialogun në rrugën e BE-së.
Në këtë kontekst, emërimi i një të Dërguari Special për dialogun Kosovë-Serbi do të ishte një veprim mikpritës dhe i rëndësishëm për t’i dhënë dialogut fokusin e nevojshëm, si dhe vëmendjen e BE-së që i nevojitet në këtë fazë të fundit, në mënyrë që të sigurojë një ligj të plotë detyrues marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Një veprim i tillë do të krijojë një vrull të ri për të dyja palët dhe forcon besueshmërinë e BE-së për t’u angazhuar me rajonin. Vazhdimi i mungesës së qartësisë, kohezionit dhe udhëheqjes nuk rrezikon vetëm dërgimin e dialogut në një humnerë, por vë në dyshim seriozitetin e aktivitetit dhe agjencisë së BE-së. Nuk është plotësisht e paimagjinueshme që Kosova dhe Serbia mund të arrijnë një marrëveshje pa BE.
Emërimi i një të Dërguari Special për dialogun Kosovë-Serbi nuk është një ide e re. Ndër të tjera, është diskutuar në konferencat për rajonin e organizuar nga Instituti Aspen Gjermani. Unë gjithashtu nuk po argumentoj se kemi nevojë për një të Dërguar Special për dialog vetëm sepse EU-HR i ardhshëm i BE-së do të jetë spanjoll, ose se kemi nevojë për një institucion tjetër për t’u marrë me dialogun. I dërguari special duhet të veprojë nën ombrellën e Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë dhe EEAS.
Ne kemi nevojë për një të Dërguar Special sepse kjo mund të jetë potencialisht mënyra më efektive për të sjellë dialogun në vijën e përfundimit. I dërguari special duhet të jetë dikush me mbështetjen nga të gjitha vendet anëtare të BE-së dhe me mandat të qartë për të arritur një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Kjo bëhet gjithashtu e domosdoshme kur mendoni për të gjitha çështjet e ngutshme që presin Përfaqësuesin e Lartë të BE-së, përfshirë situatën me Iranin, Sirinë, Jemenin, Ukrainën, Rusinë – dhe shumë probleme të tjera me të cilat lidhet.
Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë është i ndërlikuar dhe pajtimi midis dy vendeve do të zgjasë shumë më gjatë, por një marrëveshje për të përmbyllur fazën ekzistuese të dialogut që do të mundësonte që të dy vendet të pranojnë njëri-tjetrin, dhe të ecin përpara në rrugët e tyre evropiane dhe, për Integrimi ndërkombëtar i Kosovës, është realist dhe një frut potencialisht i varur, sepse të dy palët e kuptojnë se alternativa është më e keqe. BE mund të ndihmojë në sjelljen e rendit në dialog dhe t’i sjellë palët në vijën e mbarimit, duke i dhënë procesit fokusin e nevojshëm, burimet dhe kapitalin politik.
Emërimi i një të Dërguari Special është një mënyrë për ta bërë këtë nëse një person i tillë do të ketë mbështetjen dhe angazhimin e nevojshëm nga të gjithë nga Shtetet Anëtare për të miratuar marrëveshjen. Marrëveshja midis Kosovës dhe Serbisë do të shënonte një arritje të shkëlqyeshme për politikën e Jashtme dhe të Sigurisë së BE-së dhe të tregojë që BE është një aktor kompetent dhe efektiv për zgjidhjen e konflikteve. Me fjalë të tjera, një BE që nuk është e aftë të zgjidhë mosmarrëveshjet në oborrin e saj të parë, si mund të flasë me besueshmëri si aktor në çështje të tjera të rëndësishme globale? .
Shkruan: Ramadan Ilazi për Europeanwesternbalkans
(Autrori ishte zëvendësministri i Integrimit Evropian në Kosovë)
