Shteti regjistroi të ardhura të reduktuara nga TVSH-ja në gjysmën e parë të vitit, gjë që nuk ishte e vështirë në 10 vitet e fundit. Ajo justifikohet me faktin se për këtë taksë nuk u zhdoganua importi i energjisë elektrike dhe gazit, por që TVSH-ja mblidhet mirë. Nga ana tjetër, ekonomistët thonë se kjo situatë është rezultat i uljes së konsumit të qytetarëve dhe kursimeve të tyre si rezultat i pasigurisë se çfarë do të ndodhë në periudhën në vijim dhe nuk mund të justifikohet me importin e energjisë elektrike dhe gazit.
Të dhënat, nga ana tjetër, tregojnë se nga Tatimi mbi Vlerën e Shtuar gjatë 7 muajve të fundit janë mbledhur 112 milionë euro më pak se sa ishte planifikuar për vitin. TVSH-ja është një nga mbushësit më të mëdhenj të buxhetit.
Administrata e të Ardhurave Publike e arsyetoi këtë shumë parash të regjistruar në mbledhjen e TVSH-së me përfitimet ligjore për importuesit e energjisë elektrike dhe gazit.
– Analizat tregojnë se ulja e TVSH-së rezulton nga reduktimi i arkëtimit gjatë importit të energjisë elektrike dhe gazit. Konkretisht, në nenin 27 të Ligjit për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar, është shtuar pika e re 5, në të cilën janë shtuar gazi natyror dhe energjia elektrike përmes sistemit të transmisionit si mallra të liruara nga TVSH-ja gjatë importit. Kjo do të thotë se me rastin e importimit të gazit dhe energjisë elektrike, Drejtoria doganore nuk ka asnjë detyrim për llogaritjen dhe mbledhjen e TVSH-së. Përjashtimi nga TVSH-ja në importin e gazit natyror dhe energjisë elektrike nuk bën që ato të mos tatohen me TVSH, por vetëm ndryshim i regjimit të taksimit (aplikimi i mekanizmit të tarifës së kundërt) – tha IRS për portali Money.
Ministri i Financave, Fatmir Besimi, megjithatë pohon se mbledhja e TVSH-së po shkon mirë.
– Në periudhën nga 1 janari deri më 18 gusht të këtij viti, TVSH-ja është më e lartë për 4,8% në bazë neto, pra e tejkaluar në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2022. Të ardhurat totale krahasuar me vitin 2022 janë më të larta për 12.5%. Tatimi mbi të ardhurat personale është më i lartë për 15.2%, tatimi mbi fitimin për 6.7%, TVSH 4.8%, akciza për 5.9%, detyrimet e importit për 9.9%, të hyrat e tjera nga taksat janë më të larta për 4.1%, dhe kontributet për 19.3% – tha Besimi. .
Ndryshimet në normat e tatimit mbi vlerën e shtuar dhe modeli i ri i mbledhjes së kësaj takse për importin e energjisë elektrike dhe gazit nuk justifikon faktin se ka një hyrje më të ulët në buxhet për shtatë muajt e parë. Ajo rrethanë dihej tashmë gjatë planifikimit të buxhetit dhe paratë nga shitja e këtyre energjive kanë hyrë në arkën e shtetit pasi harxhohet rryma dhe gazi dhe me pagesën e faturave të qytetarëve paguhet TVSH, sipas ekonomistëve. .
Sipas ekonomistit Marianço Nikolov, mos arkëtimi i TVSH-së tregon dy situata të pafavorshme. E para është se qytetarët po kursejnë ose janë varfëruar më tej gjatë kësaj periudhe, dhe e dyta është se shteti po përpiqet të plotësojë boshllëkun nga të ardhurat e humbura nga TVSH-ja duke rritur masën e kësaj takse për disa produkte ushqimore dhe për energjinë elektrike, e cila do ndikojnë më tej në uljen e shpenzimeve të qytetarëve dhe hyrje më të vogla nga TVSH-ja.
– Kemi një situatë të inflacionit të lartë, çmimeve të vazhdueshme të larta të produkteve, por edhe një rritje të numrit të turistëve gjatë kësaj periudhe .supozon se shpenzojnë në vend, që do të thotë të ardhura shtesë nga TVSH-ja. Gjithashtu, janë regjistruar flukse hyrëse të remitancave nga jashtë, të cilat duhet të reflektojnë rritjen e konsumit te qytetarët dhe hyrjen e TVSH-së. Por thesari i shtetit nuk ka hyrjen e planifikuar nga TVSH-ja, pra na mungon një shumë e konsiderueshme parash. Kjo situatë është rezultat i uljes së konsumit, pra që një pjesë e qytetarëve gjatë kësaj periudhe janë ndjerë të kërcënuar apo të varfëruar më tej dhe janë përmbajtur nga shpenzimet për produkte që nuk kanë rëndësi të menjëhershme për ta (mobilje, këpucë, veshje, mallra luksi…) , dhe në rastin e produkteve ushqimore përcaktohen për cilësi më të ulët ose për sasi më të vogla. Një pjesë e qytetarëve vendosin të kursejnë në vend që të blejnë mallra të panevojshme për shkak të pasigurisë se çfarë i pret në periudhën e ardhshme.
Nga ana tjetër, qeveria po kërkon një rrugëdalje nga situata duke rritur me 5% normën e TVSH-së për 1500 produkte që sipas saj janë luks dhe duke rritur të njëjtën taksë për energjinë elektrike. Kjo do të reduktojë edhe më shumë konsumin sepse qytetarët do të vazhdojnë të kursejnë – shpjegon Nikolov.
Për të problem i veçantë është ekonomia gri, ku shmanget pagesa e TVSH-së dhe shteti i kushton pak rëndësi, edhe pse humb një pjesë të parave që do të siguronte nga TVSH-ja.
Në kushte të tilla, Nikollov beson se qeveria dhe Banka Popullore do të duhet të stabilizojnë tregun.
– Qeveria dhe Banka Popullore duhet të monitorojnë situatën me shumë kujdes dhe në mënyrë të koordinuar dhe të mbrojnë qytetarët dhe ekonominë nga goditjet e reja të çmimeve të larta apo recesioni dhe të stabilizojnë tregun, në mënyrë që të mos thellohet pasiguria tek qytetarët që paguajnë këtë. tatimi përmes blerjes së produkteve. Siguria e tregut do të qetësojë qytetarët që do të mund të parashikojnë të gjallët. Po ashtu duhen masa të posaçme për qytetarët më të rrezikuar-pensionistë, kategori sociale dhe më tej të varfëruarit – thotë ai.
Ai shton se nëse nuk bëhet asgjë për të qetësuar tregun, situata mund të komplikohet deri në fund të vitit.
Zgjidhja e problemit me siguri do të pasojë në ribalancimin e buxhetit të shpallur tashmë.
