Sasia e naftës ruse e importuar në BE përmes rafinerisë Lukoil në Bullgari është rritur ndjeshëm gjatë muajve të fundit, tha në një intervistë ekskluzive për Euractiv Bulgaria Martin Vladimirov, analisti kryesor energjetik i Qendrës për Studimin e Demokracisë (CSD).
“Kjo do të thotë fitim shtesë në shumën prej qindra milionësh për kompaninë ruse për tremujorin e fundit të vitit”, vuri në dukje Vladimirov.
Think-tanku bullgar monitoron në mënyrë aktive importin e naftës bruto ruse nëpërmjet Bullgarisë në BE dhe muajin e kaluar, së bashku me dy organizata të tjera evropiane, ngritën alarmin për transshipimin e karburanteve nga nafta bruto ruse në Bullgari për eksport në Evropën Perëndimore.
Lukoil u përgjigj se nuk po shkelte sanksionet sepse po eksportonte benzinë me oktan të ulët në BE, e cila nuk mbulohet nga sanksionet e BE-së kundër Rusisë.
Në të njëjtën kohë, kompania ruse kërcënoi se do të mbyllte rafinerinë bullgare nëse ndalimi i importeve të naftës bruto ruse vendosej shumë shpejt.
Bullgaria planifikon t’i japë fund derogimit të saj nga embargoja e BE-së më 1 mars 2024. Mosmarrëveshja për rafinerinë bullgare të Lukoil mund të shkaktojë probleme në tregun rajonal të karburantit, pasi është më i madhi në rajon dhe i vetmi prodhues i karburantit të avionëve në Ballkan.
Sipas analizës së CSD-së, Lukoil nuk ka asnjë arsye ekonomike për të minuar pozitën e tij dominuese në tregun e karburanteve të Bullgarisë, edhe me tërheqjen e përjashtimit për importin e naftës së papërpunuar ruse.
Vladimirov komentoi se pushteti politik në Kremlin gjithashtu nuk ka arsye të krijojë probleme. Megjithatë, ai paralajmëroi se Bullgaria mund të përdoret për të “pastruar” naftën ruse, e cila do të hynte ende në BE, por me një etiketë tjetër.
“Do të ishte shumë më e lehtë për Lukoil-in të përpiqej të pastronte naftën ruse përmes naftës kazake dhe azerbajxhanas në Bullgari. Nuk do të habitesha nëse, më 1 mars 2024 (kur është planifikuar të ndalohet importi i naftës ruse), përzierja e përpunuar nga rafineria do të përmbante 100% naftë kazake. Në këtë mënyrë, paratë për buxhetin e Kremlinit do të rrjedhin pa probleme. Çdo muaj që zgjatet përjashtimi është një fitim i madh për Rusinë”, shtoi Vladimirov.
Shitja e biznesit
Eksperti i energjisë parashikon se dritarja për shitjen e rafinerisë Lukoil në Burgas do të hapet pas pezullimit të importeve ruse të naftës në vend.
Vladimirov shpjegoi se Lukoil nuk është i interesuar të qëndrojë në tregun bullgar nëse nuk ruan pozicionin e tij preferencial me derogimin për importin e naftës së papërpunuar ruse.
“Kur të bjerë derogimi, kompania do të jetë e interesuar të shesë sepse ka bërë një fitim të madh në një vit e gjysmë të fundit. Kjo është pjesë e një strategjie më të madhe të Lukoil për të shitur asete në sektorët e rafinimit të naftës dhe shpërndarjes së karburantit”, tha ai.
Sipas analizës së CSD-së, regjimi i Kremlinit ka fituar më shumë se 3 miliardë dollarë vetëm nga operacionet e tij në Bullgari që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës. Martin Vladimirov parashikon se rusët ka të ngjarë të pranojnë të shesin biznesin e tyre bullgar vitin e ardhshëm.
“Gjëja më e logjikshme për të bërë është shitja e rafinerisë së Burgasit, sepse presioni nga autoritetet bullgare dhe situata gjeopolitike do ta bëjnë biznesin mjaft të vështirë për të manovruar”, shtoi ai.
Interesat nga Azerbajxhani
Sipas informacioneve jozyrtare të siguruara nga Euractiv, interesi më serioz për blerjen e rafinerisë është kompania shtetërore e Azerbajxhanit SOCAR, e cila tashmë mban rreth 30% të shitjeve të gazit në vend.
I pyetur nëse ekziston rreziku i zëvendësimit të kompanisë ruse me një lojtar tjetër të madh që përfaqëson një regjim autoritar, Vladimirov tha: “Ekziston një rrezik i tillë. Nëse jemi të sinqertë, kjo infrastrukturë, e cila ndodhet në bregun e Detit të Zi, është praktikisht një enklavë e përdorur në të kaluarën për të gjitha llojet e operacioneve. Ka pasur dyshime për trafik armësh, evazion fiskal dhe sanksione. Një aset i tillë duhet të bjerë në duart e një investitori strategjik perëndimor”.
Sipas tij, një nga rreziqet kryesore lidhet me synimin e Bullgarisë për të ndërtuar tubacionin e naftës Aleksandoupolis-Burgas, i cili është “krejt i pakuptimtë nga pikëpamja ekonomike”.
“Ky projekt mund të përdoret si pretekst nga autoritetet bullgare për të krijuar një situatë të ngjashme me atë në Sllovaki, Republikën Çeke dhe Hungari, përkatësisht dëshirën për të vazhduar derogimin e naftës ruse edhe përtej vitit 2024. Qarqet pro-ruse po bëjnë presion për ndërtimin e tubacioni Aleksandropolis-Burgas. Kjo do të përdoret si një argument për ruajtjen e status quo-së në Lukoil Neftochim”, shpjegoi ai.
Sipas analistit, pretendimi se cisternat e naftës mezi kalojnë nëpër Bosfor është një argument i rremë përballë Brukselit.
“Të gjitha llojet e naftës bruto mund të kalojnë nëpër Bosfor, madje edhe tani rafineria e Lukoil blen naftë norvegjeze dhe saudite, e cila kalon nëpër Bosfor pa asnjë problem. Pretendimet se do të ketë probleme me Bosforin janë absurde të plota. Kjo është një përpjekje për të mbyllur shtetin bullgar në një projekt afatgjatë që do të çojë, nga njëra anë, në forcimin e rrjeteve të ndikimit rus dhe, nga ana tjetër, në ruajtjen e status quo-së në sektorin e naftës, tha Vladimirov.
Analisti tha se ka pasur interes nga investitorët perëndimorë për rafinerinë bullgare, por ajo nuk është strategjike.
