Ministri në detyrë i Bujqësisë, Faton Peci, dhe kryeshefi i Agjencisë së Ushqimit dhe Veterinarisë (AUV), Bekim Hoxha, këtë javë u morën në pyetje nga prokurorët mbi dyshimet për keqpërdorim të detyrës zyrtare në një rast që ka të bëjë me funksionalizimin e një fabrike për trajtimin e mbetjeve shtazore.
Nga Prokuroria Speciale e Kosovës – me kërkesë të së cilës u bënë bastisje në Ministrinë e Bujqësisë, në Agjencinë për Zhvillimin e Bujqësisë (ABZH), në AUV dhe në zyrën e një kompanie private – thanë të mërkurën për Radion Evropa e Lirë se hetimet po vazhdojnë.
Për cilën fabrikë bëhet fjalë dhe çfarë shkeljesh dyshohet se u bënë?
Në Parkun Industrial, në Drenas, në dhjetor të vitit 2019 kishte përfunduar ndërtimi i fabrikës që parashihej të përpunonte dhe të asgjësonte nënproduktet shtazore. Ky projekt, me vlerë prej 7.7 milionë eurosh, kishte si objektiv të reduktonte ndotjen mjedisore dhe të sigurohej që mbetjet shtazore të trajtoheshin në mënyrë të duhur dhe të sigurt.
Megjithatë, funksionalizimi i fabrikës nisi vetëm në vitin 2024, dhe më pas u hap thirrja për kompanitë që të aplikonin për ta marrë atë në shfrytëzim. Raporte të shumta sugjerojnë se kishte kritika mbi procedurat përzgjedhëse për kompanitë aplikante, duke e shndërruar situatën në një skandal potencial.
U raportua se kompania kosovare LIP KS & IT SH.P.K. kishte dalë fituese për ta menaxhuar fabrikën për një periudhë 20-vjeçare, deri në vitin 2044. Sidoqoftë, dyshimet u shtuan pasi u zbulua se kjo kompani ishte regjistruar vetëm 5 ditë pas thirrjes për aplikim, duke lënë të nënkuptohet se kishte pasur manipulime në procesin e përzgjedhjes.
Prokurori i Prokurorisë Speciale, Admir Shala, deklaroi se hetimi po zhvillohej në lidhje me dyshimet për dhënien me qira të kësaj fabrike, duke theksuar se për këtë çështje janë ngritur shqetësime serioze nga opozita dhe faktori i jashtëm.
Partia Demokratike e Kosovës (PDK) denoncoi gjithashtu Ministrinë e Bujqësisë për dhënien me qira të fabrikës pa një ankand publik. Kjo parti e kritikoi kontratën për qira, duke e cilësuar atë si një përfitim të padrejtë për kompaninë fituese e cila, sipas tyre, do të paguajë vetëm 30 mijë euro në vit, ndërkohë që do të merrte subvencione prej 3.2 milionë euro në vit.
Kompania fituese ka aksionarë nga Kosovë, Mal i Zi dhe Itali, duke përfshirë një kompani me adresë në Podgoricë, e cila është nën pronësinë e një kompanie tjetër me seli në Serbi. Kjo skemë ndërlikuese ka bërë Qeverinë të marrë në shqyrtim rrethanat e saj.
Çfarë deklaroi ministri që po dyshohet për rastin?
Faton Peci, ndërsa kërkonte të qetësonte situatën, tha se është i gatshëm të bashkëpunojë me institucionet e drejtësisë. Ai e cilësoi këtë hetim si një mundësi për të zbardhur çdo dyshim dhe për të treguar transparencë ndaj qytetarëve. “Jam i hapur dhe bashkëpunues për krejt veprimet dhe për aq sa më ka takuar mua si ministër”, u shpreh ai, duke mos ofruar detaje të mëtejshme rreth akuzave.
Në një reagim të mëpasëm, drejtuesit e lartë të partive opozitare kritikuan mënyrën se si është menaxhuar procesi dhe shprehën shqetësimin që mund të ketë pasur ndikime politike në këtë rast. Mbrojtja e tij nga disa zyrtarë të tjerë, si ministrja në detyrë e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, nxiti debate të mëtejshme mbi natyrën e kësaj çështjeje.
Cili ishte qëllimi i kësaj fabrike?
Fabrika për përpunimin e mbetjeve shtazore kishte si qëllim kryesor mbrojtjen e mjedisit. Sipas objektivave të projektit, mbetjet e kafshëve do të trajtoheshin në mënyrë që të shmangeshin ndotjet nga hedhja e tyre në kontejnerë. Pas përpunimit, derivate të tilla si yndyra do të ndaheshin nga eshtrat dhe do të përdoren në industrinë e energjisë si burim energjie dhe potencialisht në industrinë kozmetike dhe atë të ushqimit për kafshët në të ardhmen.
Megjithatë, me hetimet aktuale dhe akuzat për keqpërdorim, qëllimi origjinal i fabrikës mund të jetë i rrezikuar, duke theksuar nevojën për politikat e duhra dhe për projektime që ofrojnë transparencë dhe përgjegjësi në sektorin e menaxhimit të mbetjeve.
