“Këto ditë, ndarjet brenda Perëndimit duket se janë gjithnjë e më të dukshme. Kryeministrat e Belgjikës dhe Spanjës kanë shprehur mbështetjen për Palestinën, duke propozuar njohjen e saj si shtet të pavarur”, shkruan në analizën e saj britanikja ‘The Telegraph’.
Kryeministri i Sllovakisë nuk dëshiron më të mbështesë përpjekjet e luftës në Ukrainë dhe duket se e njëjta gjë vlen edhe për fituesin e zgjedhjeve holandeze, Geert Wilders. Hungaria gjithashtu ndan këtë pikëpamje, duke mbrojtur paqen në një Evropë gjithnjë e më të lodhur nga konflikti. Megjithatë, Evropa mund të jetë në prag të ndryshimeve shumë më të mëdha.
Më shumë se njëzet vjet më parë, amerikani Robert Kagan shkroi në librin e tij ‘Of Paradise and Power’ se ndërsa Evropa jeton në një zonë kantiane të paqes, Amerika nuk mund të shpërfillte realitetet e pushtetit. Dhe pikërisht për shkak se Uashingtoni zotëronte pushtetin, Evropa ishte në gjendje të ushqente iluzionin e saj se historia nuk e shqetësonte më atë.
Ndërsa Bashkimi Evropian nuk mund të përballojë më të jetë një parajsë e pavëmendshme ndaj logjikës së pushtetit, ai ende nuk është rehatuar me të. Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian, do të donte ta kthente BE-në në një aktor gjeopolitik. Kjo është e dukshme në qëndrimin më merkantilist të Brukselit, i cili dëshiron të mbrojë interesat e kontinentit me një ‘instrument të ri kundër shtrëngimit’.
Ai do të lejonte vendosjen e tarifave dhe kontrolleve të eksportit ndaj vendeve, veprimet e të cilave ndërhyjnë në vendimet e tregtisë ose investimeve të shteteve anëtare. Megjithatë, negociatori nga Parlamenti Evropian i ngarkuar për zbatimin e këtij mjeti pranoi hapur se Këshilli Evropian një organ i përbërë nga udhëheqës të shteteve anëtare i rezistoi prezantimit të mekanizmit.
Një gjë e ngjashme ndodhi me projektin Global Gateway, i reklamuar si përgjigje e BE-së ndaj Iniciativës së Kinës “Belt and Road”. Në prapaskenë, mësojmë se ngurrimi ndaj këtij programi infrastrukturor u shfaq brenda Komisionit Evropian për shkak të shqetësimeve se ai mund të provokonte Kinën. Një buxhet i pamjaftueshëm dhe mungesa e vullnetit politik e bëjnë projektin të duket si një ushtrim në marketingun politik dhe, siç tha analisti i Rhodium Group, Noah Barkin, “një fëmijë poster për mosfunksionimin e Brukselit”. Të krijohet përshtypja se Evropa ka frikë nga gjeopolitika.
Por tani problemet po krijohen në parajsë. Ndërsa njëzet vjet më parë, kur Kagan shkroi librin e tij, Berlini dhe Parisi, i ashtuquajturi motori i Evropës, formuan një front të bashkuar dhe kundërshtuan pushtimin amerikan të Irakut, sot ata nuk shohin më sy për sy. Ministri francez për Evropën, Laurence Boone, mund të argumentojë se të dy vendet ndajnë ende të njëjtin vizion, por lista e çështjeve të diskutueshme vetëm sa rritet.
Gjermania ka luftuar ashpër kundër përfshirjes së energjisë bërthamore, e cila është jetike për përzierjen e energjisë franceze, në listën e teknologjive të gjelbra; projektet e përbashkëta të mbrojtjes kanë ngecur; Mosmarrëveshjet rreth mburojës raketore evropiane vetëm sa po rriten, siç janë edhe për çështjet e buxhetit të BE-së. Për më tepër, kancelari Scholz po ngjall frikë në Paris duke nxitur një lehtësim të rregullave të BE-së për ndihmën shtetërore, gjë që do t’i jepte një avantazh të madh Gjermanisë së pasur. Megjithatë, është çështja e Kinës që kërcënon çiftin franko-gjerman me një ndarje përfundimtare.
Qeveria Scholz shpall strategjinë e saj për Kinën dhe premton heqjen e rrezikut, por kjo përbën një retorikë të kotë, pasi ajo njëkohësisht mbështet rritjen e investimeve gjermane në Kinë (FDI arritën një tavan prej 110 miliardë euro në 2022) dhe nuk ka ndërmend të tërheqë Teknologjia kineze ka dalë nga infrastruktura e saj e telekomunikacionit, pavarësisht këmbënguljes së aleatëve në Uashington.
Scholz ishte lideri i parë perëndimor që nxitoi në Pekin – duke sjellë me vete CEO të kompanive të mëdha – pas inaugurimit të mandatit të tretë të Xi, duke refuzuar kategorikisht kompaninë e Macron. Siç vuri në dukje analisti Ëolfgang Münchau, Gjermania është i vetmi vend ku lobi industrial ka një ndikim kaq të rëndësishëm mbi politikën e jashtme.
Parisi po merr një qasje tjetër. Macron e siguron Pekinin për miqësinë e tij, por në të njëjtën kohë, ai i bëri presion Komisionit Evropian që të nisë një hetim mbi subvencionet kineze për automjetet elektrike. Kur u njoftua hetimi, Berlini u trondit nga predha. Qeveria franceze mori një faqe nga libri i lojërave të Angela Merkel: duke vepruar e vetme si kur Kanzlerin u tërhoq nga energjia bërthamore ose kur ajo ftoi miliona emigrantë në kontinent.
Ministri gjerman i Ekonomisë, Robert Habeck, ka reaguar duke thënë se automobilistët gjermanë janë të shqetësuar. Dhe ata kanë diçka për t’u shqetësuar, pasi kanë zhvilluar një simbiozë të ngushtë me Kinën. Një luftë e mundshme tregtare, një rezultat që nuk mund ta hedhim poshtë, do të ndikonte gjithashtu në korporatat e tjera të mëdha gjermane si BASF. Kompanitë franceze të makinave nuk e kanë përqendruar kurrë prodhimin e tyre në PRC në një masë të tillë.
Nëse shtojmë subvencionet e qeverisë franceze për EV-të , ajo që po shohim është një përplasje e dy modeleve. Gjermanët nuk duan të braktisin rritjen e tyre të orientuar nga eksporti, të orientuar nga Kina, ndërsa francezët janë duke u mbështetur në riindustrializimin. Berlini dëshiron të ruajë suficitet e tij të tepërta tregtare, ndërsa Franca kërkon të sigurojë më shumë autonomi ekonomike për Evropën. Përplasja duket e pashmangshme.
Shumë vende në Evropë mund të mendojnë se qëndrimi i Uashingtonit ndaj Kinës është shumë konfrontues. Me paqartësinë e kryeqyteteve evropiane, Amerikës mund ta shohë të parezistueshme tundimin e unilateralizmit. Megjithatë, nëse merret shumë larg, mund të shkaktojë një qëndrim të ngjashëm me atë të Gjermanisë në shtetet e tjera evropiane, përkatësisht egoizëm dritëshkurtër me çdo kusht. Mbi të gjitha, ndarja e çiftit franko-gjerman hap mundësi të reja politike. Që SHBA, të krijojë koalicione të reja, më efektive. Që Evropa të hyjë në sferën e politikës së pushtetit dhe të lërë pas iluzionet e saj post-historike.
