Teoricieni i përgjithshëm dhe ushtarak prusian Carl von Clausewitz deklaroi në gjysmën e parë të shekullit XIX se një nga mënyrat për të fituar një luftë ishte thyerja e vullnetit të armikut për të luftuar. Kjo mund të arrihet në disa mënyra – një nga më brutale dhe efektive ishte hedhja e bombave atomike në Hiroshima dhe Nagasaki – ndër të cilat sigurisht që është këmbëngulja.
Ky vullnet ndoshta shprehet më së miri në një fjali që i atribuohet nga burime të ndryshme të mediave një ushtari të panjohur të talibanëve, ose i përshkruar si një thënie popullore afgane: “Ju keni orët, por ne kemi kohën”. Disa versione thonë se talibanët e kapur thanë: “Amerikanët kanë orët, por ne kemi kohë”.
Kjo fjali është cituar rregullisht në mediat perëndimore që nga fillimi i këtij shekulli, në fakt që nga fillimi i ndërhyrjes perëndimore. Në fillim dukej si një kërcënim bosh për fanatikët talibanë, por me kalimin e kohës filloi të tingëllojë si një shpjegim profetik i gjithçka që ndodhi në Afganistan gjatë dy dekadave të fundit.
Në vitin 2011, Newsweek foli me komandantin e atëhershëm 28-vjeçar të talibanëve të rangut të mesëm, Mujahideen Rahman, i cili u tha atyre se “as nuk e mban mend sa kohë ka luftuar me amerikanët”.
Rahman i tha një reporteri të Newsweek se amerikanët e mbajtën rob në aeroportin Bagram nga fillimi i vitit 2009 deri në gusht 2010 dhe se ai më pas kaloi një muaj e gjysmë edhe më të errët në një qendër pyetjeje të drejtuar nga agjencia e atëhershme e inteligjencës qeveritare në Kabul. Ai foli për shokët e tij, të cilët ishin vrarë, të paaftë ose ishin kapur, dhe se ai dhe grupi i tij i vogël i luftëtarëve ishin dëbuar nga baza e tyre në provincën fqinje të Ghazniut.
“Duket e rraskapitur, sikur të ishte në prag të heqjes dorë,” tha një reporter i Newsweek, derisa pyeti një luftëtar talibanë nëse talibanët duhet të bien dakord me amerikanët dhe autoritetet afgane për t’i dhënë fund luftës.
Papritur, talibanët e rinj bërtitën: “Jo!”, duke shtuar se “lufta do të vazhdojë derisa amerikanët të mposhten, pavarësisht se sa kohë zgjat dhe sado që të sakrifikohet”.
“Koha në burg dhe koha në xhihad nuk do të thotë asgjë për ne,” tha Mujahideen Rahman për Newsweek. “Bateria e orës tuaj do të shkarkohet dhe duart e saj do të ndalen. Por koha jonë në betejë nuk do të përfundojë kurrë. Ne do të fitojmë,” ishte i sigurt ai në vitin 2011.
“Rebelët duket se janë plotësisht të bindur se edhe Zoti edhe koha janë në anën e tyre. Çdo gjë tjetër është detaje të parëndësishme: përvjetorët, afatet kohore, dhe të gjitha kufizimet ekonomike, financiare dhe politike që marrin vigjilencën e politikëbërësve amerikanë. Rebelët nuk tregojnë interes për numrat, statistikat ose oraret, ata përqendrohen vetëm në fitore, për të cilin ata janë të sigurt se një ditë do të jenë të tyret, “vuri në dukje Newsweek me skepticizëm në vitin 2011. E gjithë kjo atëherë u dukej shumëkujt si fanatizëm pa mbulesë, dhe sot rezulton të jetë një e vërtetë pothuajse banale.
Këto ditë, ne jemi dëshmitarë se bateritë e Perëndimit kanë mbaruar dhe se, të paktën në këtë pikë, këmbëngulja e talibanëve ka triumfuar.
Ekziston një aspekt tjetër interesant i kësaj fjalie të cituar shpesh. Ora është një pajisje, një makinë, një produkt teknologjik, i cili mund të simbolizojë epërsinë teknike të Perëndimit në kuptimin ushtarak, ndërsa koha është një kategori e veçantë, madje metafizike, e cila kapërcen çdo makinë, madje edhe vetë natyrën.
Pikat e ujit nuk shpërthejnë nëpër shkëmbinj sepse janë gjithmonë të fortë, por sepse ato pikojnë me këmbëngulje për shekuj me radhë. Nuk ka asnjë pajisje të tillë, pavarësisht sa teknikisht e përsosur dhe e mirëmbajtur me zell, që mund të mbijetojë me kalimin e kohës përgjithmonë.
Mungesa e këmbënguljes së Perëndimit u vu në dukje në komentin e tij të fundit për gazetën prestigjioze kanadeze The Globe and Mail dhe David Mack, një ish- oficer britanik që shërbeu, ndër të tjera, në Afganistan.
“Ndërtimi i një kombi nuk është një ushtrim prej 10 ose 20 vjetësh. Është një angazhim prej 30 ose 50 vjetësh, madje edhe më i gjatë. Është një partneritet i qëndrueshëm dhe brezash që zgjat një jetë të tërë. Për gati 50 vjet, ushtarët e NATO -s kanë qëndruar stoikisht pranë Rhine gjatë luftës së ftohtë, duke pranuar se jeta e tyre humbi pas pushtimit sovjetik në Evropën Perëndimore. E njëjta gjë vlen edhe për 28.500 trupat amerikane që mbetën të vendosur në një ngërç 70-vjeçar në Gadishullin Korean. Ushtria mund të sigurojë siguri, por qeveritë dhe politikanët duhet të ruajnë vendosmërinë e tyre “, shkroi Mack, duke shtuar se “kur ne e humbim durimin në fund të fundit, atëherë të këqijtë fitojnë. “
Mack vëren se talibanët ishin të gatshëm të prisnin me durim, për të luftuar përgjithmonë, që do të thotë se ata kishin një avantazh të madh strategjik ndaj Perëndimit.
Në mënyrë domethënëse, në kritikën e tij ndaj lëvizjes së presidentit amerikan Joe Biden, Ryan C. Crocker, i cili ishte ambasador i Barack Obama në Kabul, i referohet gjithashtu fjalisë së famshme për orët dhe kohën.
Crocker botoi një artikull në New York Times në të cilin ai menjëherë deklaroi në titull se “mungesa e durimit strategjik të Biden çoi në katastrofë”.
“Mbaj mend një koment që i atribuohet një luftëtari talibanë të kapur disa vjet më parë:” Ju amerikanët keni orët, por ne kemi kohën. Fatkeqësisht, kjo pikëpamje doli e saktë – talibanët na mbijetuan neve dhe padurimit tonë,” shkruan Crocker.
Ai kujton se padurimi amerikan ka qenë një problem që nga humbja sovjetike në Afganistan në vitin 1989.
“Pas disfatës sovjetike në Afganistan nga muxhahedinët e mbështetur nga SHBA, të stërvitur nga Pakistani, ne vendosëm se kishim mbaruar. Ne mund të shihnim që po vinte lufta civile afgane – e vetmja gjë që mbante grupet e ndryshme afgane së bashku ishte një armik i përbashkët. Por kjo nuk ishte problemi ynë – ne u larguam. Me largimin tonë ne ndaluam ndihmën e Pakistanit në një mënyrë vendimtare: ne ndërprenë ndihmën e sigurisë dhe ekonomike për shkak të programit të saj të armëve bërthamore, diçka që kishim toleruar më parë. Kështu Pakistani, sipas perceptimit të tij, u bë aleati më i afërt i aleati i tij më i ngushtë. Kjo është arsyeja pse Pakistani u dha mbështetje talibanëve kur ata filluan të forcoheshin në vitet 1990: mund të përfundojë një konflikt të rrezikshëm përgjatë kufijve të paqëndrueshëm të Pakistanit,” shpjegon ambasadori Crocker.
Ai gjithashtu kujton se më vonë, kur Shtetet e Bashkuara vendosën të afroheshin përsëri me Pakistanin pas sulmit në Qendrën Botërore të Tregtisë në Nju Jork, ai u përpoq të bindte politikanët pakistanezë dhe udhëheqjen ushtarake që të mohonin mbështetjen ndaj talibanëve.
Ai mori këtë përgjigje: “Ne ju njohim juve amerikanëve. Ne e dimë që ju nuk keni durim për një luftë të gjatë. Ne e dimë se do të vijë dita kur thjesht do të lodheni dhe do të shkoni në shtëpi – kjo është ajo që bëni. Por ne nuk do të shkojmë askund – ne jetojmë këtu. Pra, nëse mendoni se do t’i bëjmë talibanët armiq të vdekshëm, ju jeni plotësisht të çmendur.“
Kjo është pikërisht ajo që ndodhi, aleatët perëndimorë u lodhën dhe humbën vullnetin për të luftuar në Afganistan. Talibanët, nga ana tjetër, nuk e humbën vullnetin për të luftuar, edhe kur u mundën përkohësisht. Ata ishin të bindur se koha ishte në anën e tyre dhe, për fat të keq – ata kishin të drejtë.
