Megjithëse ka një progres në realizimin e marrëveshjeve Kosovë-Shqipëri, ende shfaqen pengesa për bizneset, të cilat nuk rregullohen me këto marrëveshje. Tarifa 100 për qind nuk pati impakt pozitiv për prodhuesit shqiptarë, derisa Shqipëria është shteti i dytë pas Serbisë që aplikon barriera tarifore dhe jo-tarifore ndaj Kosovës.
Kështu u tha në tryezën e diskutimit me temën: “Potenciali tregtar Kosovë-Shqipëri: barrierat tregtare dhe zbatimi i marrëveshjeve bilaterale”, të organizuar nga Instituti Riinvest dhe Instituti GAP.
Pothuajse në të gjithë sektorët eksportues të Kosovës ka potencial për rritje të bashkëpunimit tregtar me Shqipërinë
Në anën tjetër janë identifikuar një mori pengesash të cilat po e pamundësojnë shfrytëzimin e këtij potenciali. Këto pengesa janë kryesisht të karakterit teknik, mirëpo në raste specifike ato shfaqen edhe në formë të bar rierave tarifore.
Ndër pengesat kryesore që janë identifikuar në këtë studim përfshijnë dyfishimin e procedurave për mallrat që kalojnë transit në territorin e Shqipërisë, pengesat për skanim të mallrave në portin e Durrësit pavarësisht destinacionit final, tarifa e lartë rrugore, çmimet referente, akcizat diskriminuese, dokumentacione shtesë sanitare dhe fitosanitare, etj..
Visar Vokrri nga Instituti Riinvest, theksoi se në dy vitet e fundit është rrit shkëmbimi tregtar Kosovë-Shqipëri, teksa shtoi se që nga shpallja e pavarësisë janë nënshkruar 13 marrëveshje në fushën e tregtisë mes dy qeverive shqiptare, por pavarësisht nënshkrimit të këtyre marrëveshjeve, ende mbeten të pazgjidhura një sërë pengesash dhe barriera të ndryshme tregtare.
“Pavarësisht nënshkrimit të këtyre marrëveshjeve shpërfaq në vete një avancim në marrëdhëniet tregtare mes dy vendeve, në shkëmbimet tregtare mes dy vendeve ende mbeten të pa zgjidhura një sërë pengesash të karakterit teknik apo barriera të ndryshme jo-tarifore”, tha Vokrri.
Berat Thaçi nga Instituti GAP me këtë rast tha se shumë prej problemeve me të cilat përballen bizneset, nuk mund të zgjidhen edhe me marrëveshjet e arritura ndërmjet dy qeverive shqiptare sepse nuk janë adresuar në këto marrëveshje.
Problem tjetër, sipas Thaçit, janë edhe ankesat e bizneseve të Kosovës për korrupsion në doganën e Shqipërisë.
“Shumë prej problemeve të raportuara nga bizneset në Kosovë nuk janë të adresuara përmes këtyre marrëveshjeve dhe janë probleme të brendshme të të dyja vendeve që edhe nuk mund të adresohen me marrëveshje. S humë shpesh bizneset eksportuese nga Kosova në Shqipëri e kanë raportuar si problem korrupsionin në doganat e Shqipërisë”, thotë Thaçi.
Ndërsa, Arben Shkodra nga Bashkimi i Prodhuesve të Shqipërisë tha se është për të ardhur keq, kur dëgjojmë Shqipëria dhe Kosova kanë rreth 77 marrëveshje, 13 prej tyre janë në rrafshin tregtar dhe ka ende barriera tarifore dhe jo tarifore.
“Shumë prej marrëveshjeve qeveritë tona I bëjnë për shou dhe në bazë të analizave nga tre Institutet kanë mbetur të pa implementuara. Ne mendonim që rasti i Kosovës, dhe fenomeni që prodhoi me taksën ndaj Serbisë dhe Bosnjës do t’i jepte një avantazh ekonomisë prodhuese dhe eksportuese shqiptare. Unë nuk pash që kishte një impakt aq të madh, arsye ja, sepse besoj që vazhdojmë të kemi barriera tarifore dhe jo tarifore mes nesh”, tha Shkodra.
Astrit Panxha drejtor ekzekutiv në Klubin e Prodhuesve të Kosovës tha se bizneset në Kosova dhe Shqipëri kanë bashkëpunim të mirë, por nuk janë duke u marrë parasysh kërkesat për barrierat e tyre të cilat janë paraqitur në institucionet e ndryshme, si në Kosovë ashtu edhe në Shqipëri.
Për kundër që ka potencial të pashfrytëzuar ndërmjet dy shteteve shqiptare, Panxha tha se ende nuk ka një fabrikë për kapital të përbashkët.
“Ndodhemi në një periudhë që jemi duke u marrë me Serbinë dhe me tarifën 100 për qind dhe prezantimi i këtyre të gjeturave nuk është në kohën më të mirë për neve që të ulemi dhe të merremi me problemet që i kemi me Shqipërinë. Për fat të keq, pas Serbisë, në dokumentet tona, Shqipëria ka dalë që ka nivelin më të lartë të barrierave tarifore dhe jo-tarifore me Kosovën”, theksoi Panxha.
Riinvest dhe GAP kanë hartuar një studim për vlerësimin e shkallës së zbatimit të marrëveshjeve të nënshkruara tregtare nga Kosova dhe Shqipëria.
Ky studim përmban një vlerësim të potencialit tregtar mes Kosovës dhe Shqipërisë si dhe identifikimin e barrierave tregtare të cilat po e pamundësojnë shfrytëzimin e këtij potenciali.
Në mënyrë që të shfrytëzohet potenciali ekonomik për shkëmbime tregtare mes dyja vendeve, në këtë raport janë dhënë një sërë rekomandimesh.
Si parakusht për rritje të mëtutjeshme të shkëmbimeve të mallrave mes dy vendeve duhet të jetë prioritet forcimi i sundimit të ligjit, rritja e kapaciteteve institucionale dhe ulja e pengesave burokratike.
Për më tepër, të dyja vendet du het që të punojnë në harmonizimin e mëtutjeshëm të standardeve ushqimore dhe të shkojnë edhe një hap tutje që të harmonizojnë disa prej taksave apo akcizave të cilat do të ndihmonin në shmangien e diskriminimit të produkteve të vendit tjetër.
