Kanë mbetur të kufizuara në përparim kapitujt e parë të klasterit të dytë -Tregu i brendshëm, përkatësisht, Lëvizja e lirë e mallrave, Liria e lëvizjes për punëtorët dhe E drejta e vendosjes dhe liria për të ofruar shërbime. Mangësi e njëjtë ishte vërejtur edhe në raportin e progesit të vitit të kaluar, kur vendi ashtu si edhe këtë vit u vlerësua me përgatitje mesatare. Në Kapitullin 1, BE-ja thekson se vendi nuk ka pasur progres në zbatimin e rekomandimeve të vitit të kaluar. Për Kapitullin 2, thuhet madje, se është në fazë shumë të hershme të përgatitjes, ndërsa edhe Kapitulli 3 ka pasur progres të kufizuar, raporton Portalb.mk.
Në vijim do të mund të ndiqni më në detaje raportin e progresit për këto tre kapituj.
Kapitulli 1: Lëvizja e lirë e mallrave
Maqedonia e Veriut është mesatarisht e përgatitur për lëvizjen e lirë të mallrave. Megjithëse legjislacioni kombëtar lejon që produktet të tregtohen lirshëm, duhet të intensifikohet përafrimi me Acquisin më të fundit të BE-së. Progres i kufizuar u arrit në rekomandimet e vitit të kaluar nga miratimi i dy ligjeve për të përafruar me Direktivën e Përgjithshme të Sigurisë së Produkteve të BE-së. Prandaj, shumica e rekomandimeve të vitit të kaluar mbeten të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm vendi duhet, në veçanti të:
- miratojë Ligjin për mbikëqyrjen e tregut dhe legjislacionin zbatues të nevojshëm për të përfunduar harmonizimin me Direktivën e Përgjithshme të Sigurisë së Produkteve të BE-së dhe të fillojë të rrisë ndjeshëm burimet njerëzore që sigurojnë mbikëqyrjen e tregut;
- të përgatisë dhe miratojë një plani të ri veprimi për të eliminuar barrierat jotarifore në tregti dhe për të siguruar përputhjen me nenet 34-36 të Traktatit për Funksionimin e Bashkimit Evropian (TFBE);
- të finalizojë dhe miratojë një strategjie për lëvizjen e lirë të mallrave për të siguruar përafrimin e mëtejshëm të legjislacionit kombëtar me acquisin përkatëse të BE-së.
Parimet e përgjithshme
Vendi ka krijuar kuadrin institucional për prodhimin, shpërndarjen dhe tregtimin e produkteve industriale. U miratuan një ligj i ri për kërkesat teknike dhe një ligj për sigurinë e përgjithshme të produkteve, i krijuar për t’u përafruar me acquis përkatëse të BE-së, por legjislacioni përkatës zbatues ende nuk është miratuar. Një ligj i ri për mbikëqyrjen e tregut gjithashtu duhet të miratohet.
Zonë e pa harmonizuar
Ndjekja dhe zbatimi i përputhshmërisë me nenet 34-36 TFBE sigurohet nga Ministria e Ekonomisë. Ministria ka përfunduar një shqyrtim të kuadrit ligjor kombëtar për të identifikuar fushat që nuk janë në përputhje me këto nene. Është në proces hartimi i një plani veprimi për eliminimin e barrierave jotarifore në tregti dhe për të siguruar përputhjen me nenet 34-36 TFBE. Kjo duhet të plotësohet, miratohet dhe zbatohet.
Inspektorati Shtetëror i Tregut ka 257 punëtorë, por numër i pamjaftueshëm i inspektorëve të licencuar (151). Nuk ekziston një sistem efikas softuerik për menaxhimin e dokumenteve të mbikëqyrjes së tregut, duke përfshirë regjistrimin e rezultateve të inspektimit ose planifikimin dhe menaxhimin e duhur të rrezikut.
Për sa i përket legjislacionit të produktit “përqasje të re dhe globale”, niveli i përafrimit me acquis të BE-së mbetet i ulët. Nuk është bërë përparim në përafrimin me acquis përkatëse të BE-së gjatë periudhës raportuese. kombëtare.
Legjislacioni kombëtar nuk është ende në përputhje me acquis-in e produktit më të fundit të BE-së për “qasjen e vjetër” për automjetet motorike, automjetet me dy ose tre rrota, traktorët (bujqësorë, pylltarë) ose emetimet e makinerive të lëvizshme jo-rrugore. Duhet të miratohen ligje të reja për këto produkte në përputhje me acquis përkatëse të BE-së. Nuk është bërë përparim në përafrimin me acquis të BE-së për kimikatet, duke përfshirë Rregulloret për Regjistrimin, Vlerësimin, Autorizimin dhe Kufizimin e Kimikateve (REACH), kimikatet, klasifikimin, etiketimin dhe paketimin e substancave dhe përzierjeve (CLP), praktikat e mira laboratorike ( GLP), dhe plehra dhe detergjentë. Kapaciteti administrativ në fushën e armëve të zjarrit gjithashtu mbetet i pamjaftueshëm.
Strategjia kombëtare për parandalimin e korrupsionit vuri në dukje se inspektoriatet përgjegjëse për mbikëqyrjen e tregut dhe sigurinë e produkteve janë të cenueshme ndaj korrupsionit, dhe se ato kanë kompetenca të paqarta dhe të mbivendosura dhe personel të pamjaftueshëm.
Kapitulli 2: Liria e lëvizjes për punëtorët
Maqedonia e Veriut është në një fazë të hershme të përgatitjes në fushën e lëvizjes së lirë të punëtorëve. Nuk u bë përparim në adresimin e rekomandimeve të vitit të kaluar, por autoritetet organizuan aktivitete për ngritjen e kapaciteteve për nëpunësit civilë të cilët do të punojnë në rrjetin evropian të shërbimeve të punësimit (EURES) dhe Autoritetin Evropian të Punës (ELA). Prandaj, rekomandimet e vitit të kaluar mbeten të vlefshme. Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti:
- të forcojë kapacitetet e Agjencisë së Shërbimit të Punësimit, duke vazhduar aktivitetet e trajnimit, dhe të harmonizojë më tej legjislacionin dhe shkëmbimin e praktikave të mira, në përputhje me rregulloret EURES dhe ELA;
- të vazhdojë përshtatjen e kuadrit ligjor me acquisin e BE-së për aksesin në tregun e punës, veçanërisht me rregullat për mosdiskriminimin në bazë të kombësisë ndaj punëtorëve të BE-së në të gjithë sektorët;
- të vazhdojë negociatat dhe të përfundojë marrëveshjet dypalëshe për koordinimin e sigurimeve shoqërore dhe sigurimin e kujdesit shëndetësor me shtetet anëtare të BE-së dhe vendosjen e masave administrative për t’u përgatitur për anëtarësim
Nuk është bërë përparim në përafrimin e legjislacionit kombëtar me acquisin e BE-së për aksesin në tregun e punës. Punëtorët e huaj që hyjnë në vend kërkojnë leje pune. Agjencia për Punësim lëshon disa lloje të lejeve të punës për punëtorët e huaj në përputhje me kuotat vjetore të përcaktuara në Ligjin për punësimin e të huajve. Qytetarët e BE-së ende nuk mund të kenë akses në postet e administratës publike dhe disa poste në kompani private janë gjithashtu ekskluzive për qytetarët e Maqedonisë së Veriut.
Në periudhën raportuese nuk janë lidhur marrëveshje të reja për koordinimin dypalësh të sistemeve të sigurimeve shoqërore apo për njohjen reciproke të shërbimeve shëndetësore. Vendi ka 23 marrëveshje dypalëshe në fuqi për koordinimin e sistemeve të sigurimeve shoqërore, nga të cilat 13 janë me shtetet anëtare të BE-së. Gjithashtu ka 18 marrëveshje për sigurimin e ndërsjellë shëndetësor, nga të cilat 12 janë me shtetet anëtare të BE-së.
Agjencia e Shërbimit të Punësimit duhet të miratojë një dokument të politikës së integritetit që forcon përpjekjet për të luftuar korrupsionin.
Kapitulli 3: E drejta e vendosjes dhe liria për të ofruar shërbime
Për të drejtën e vendosjes dhe lirinë për të ofruar shërbime, Maqedonia e Veriut është e përgatitur mesatarisht. Vendi bëri përparim të kufizuar veçanërisht në përafrimin me Direktivën e Shërbimeve. Kuadri legjislativ në fushën e shërbimeve postare dhe njohjes reciproke të kualifikimeve profesionale mbetet për t’u përafruar me acquisin e BE-së.
Rekomandimet e vitit të kaluar mbeten të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Maqedonia e Veriut duhet në veçanti:
- të miratojë dhe të fillojë zbatimin e planit të veprimit 2024-2025 për të siguruar që ligjet sektoriale të përputhen me Direktivën e Shërbimeve të BE-së dhe të rrisin sasinë e informacionit dhe të sigurojnë akses në internet në shërbimet nën një pikë kontakti të vetëm;
- harmonizimi i mëtejshëm i legjtislacionit me acquisin e BE-së për shërbimet postare, duke përfshirë Direktivën e Shërbimeve Postare dhe me Rregulloren për dërgimin ndërkufitar të parcelave;
- të harmonizohet me acquisin e të BE-së për njohjen reciproke të kualifikimeve profesionale, duke përfshirë Direktivën për njohjen e kualifikimeve profesionale dhe Direktivën për testin e proporcionalitetit përpara miratimit të rregullores së re të profesioneve.
Agjencia e Postave dhe Ministria e Transportit dhe Postë-Telekomunikacionit duhet të sigurojnë se kanë kapacitete të mjaftueshme administrative për të monitoruar dhe zbatuar rregullat e reja të tregut postar.
Nuk është bërë përparim në njohjen reciproke të kualifikimeve profesionale. Ligji i krijuar për të përafruar me acquisin përkatëse të BE-së nuk është miratuar ende. Legjislacioni kombëtar duhet ende të përafrohet me Direktivën e BE-së 2005/36/KE për të përmbushur kërkesat minimale të trajnimit. Një listë transparente e të gjitha profesioneve të rregulluara dhe një regjistër elektronik ende nuk janë krijuar. Duhet të forcohet kapaciteti institucional i seksionit të Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës që merret me njohjen reciproke të kualifikimeve profesionale.
Komisioni Evropian më 8 nëntor e publikoi Raportin e progresit për vendet e Ballkanit Perëndimor. Situata me luftën kundër korrupsionit në Maqedoninë e Veriut është vlerësuar pa asnjë përparim. Korrupsioni vazhdon të mbetet i përhapur në shumë fusha. Lidhur me ndryshimet e Kodit Penal thuhet se pengojnë aftësinë e autoriteteve për të hetuar dhe ndjekur penalisht vepra të tilla. “Kjo është një çështje shqetësuese serioze”, thuhet tekstualisht në raport.
