Ekziston një shqetësim në rritje në Shqipëri për privatësinë e një aplikacioni të ofruar nga Partia Socialiste në pushtet dhe, me afrimin e zgjedhjeve lokale, nëse ai është vërtet aq “vullnetar” sa pretendon partia.
Nga Fjori Sinoruka, BIRN
Partia Socialiste në pushtet e Shqipërisë e tha më thjesht kur zbuloi aplikacionin një vit më parë; është një “mjet komunikimi” për aktivistët e partisë, tha ajo.
Këta aktivistë fitojnë pikë duke u angazhuar me përmbajtjen që ofron aplikacioni, duke përfshirë lajme të reja që i ridrejtojnë përdoruesit në faqet në Facebook dhe Instagram të zyrtarëve të Partisë Socialiste.
Aplikacioni duket se është një mjet për të rritur profilin e Partisë Socialiste në mediat sociale, e cila përballet me zgjedhjet lokale në mes të majit.
Por kritikët, të cilët kanë tërhequr vëmendje në të kaluarën për përdorimin e një teknologjie të tillë nga partia për të mbledhur të dhëna për votuesit e mundshëm dhe për të manipuluar mediat sociale, janë dyshues, duke përmendur mungesën e “kushteve të shërbimit” në aplikacion dhe indikacionet se ai mund të mos jetë aq “vullnetar” sa këmbëngul partia.
Dy punonjës të sektorit publik, njëri në nivel bashkie, tjetri në një organ të qeverisë qendrore, i thanë BIRN se ishin udhëzuar të ishin sa më aktivë në aplikacion. Njëri tha se për tre muajt e fundit ishte vendosur një objektiv prej 20,000 pikësh. Punonjësit folën në kushte anonimiteti nga frika se mos pushoheshin nga puna.
Pikët grumbullohen për ndarjen e përmbajtjes, komentet dhe klikimet. 20 të parat jepen kur një përdorues hap një llogari duke plotësuar emrin, mbiemrin dhe vendbanimin e tij.
Asnjëri nga përdoruesit nuk e dinte se çfarë ofrohej në këmbim të përdorimit të aplikacionit, por thanë se atyre iu tha se aktiviteti i tyre po monitorohej. “Është thjesht një aplikacion, si Facebooku”, tha njëri.
Pothuajse në mënyrë të pashmangshme, aplikacioni ka shkaktuar habi, jo vetëm sepse kur një përdorues klikon te “kushtet e shërbimit”, në vend që t’i thuhet se si aplikacioni i përdor të dhënat e tij, ai shfaq vetëm Ligjin e Shqipërisë për Mbrojtjen e të Dhënave.
“’Aktiv1st’ cenon liritë civile, është një mjet presioni politik, krijon një mekanizëm antikushtetues për vlerësimin e zyrtarëve publikë dhe mbetet një mjet abuzimi zgjedhor”, tha të martën Instituti Shqiptar për Studime Politike.
Databaza famëkeqe e “patronazhistëve”
Kritikët e kanë cilësuar aplikacionin Aktiv1st si mishërimin e fundit të shfrytëzimit të sektorit publik nga Partia Socialiste për përfitimin e vet elektoral, në një vend ku administrata shtetërore shihet shpesh si feud i partisë në pushtet.
Në vitin 2021, në prag të zgjedhjeve parlamentare, vendi u trondit nga lajmi se partia kishte ndërtuar një bazë të dhënash me emrat, adresat, datëlindjet, numrat ID, statusin e punësimit dhe informacione të tjera që u përkisnin 910,000 banorëve të kryeqytetit, Tiranës.
Secilit emër i ishte caktuar një zyrtar i Partisë Socialiste i njohur si “patronazhist”, nga fjala “patronazh”. Kishte gjithashtu një pjesë për historikun e votimit, preferencat politike dhe një tjetër për “komentet” e shkruar nga zyrtarë partiakë.
Më pas, në shtator të vitit të kaluar, BIRN raportoi se si kryeministri Edi Rama dhe ministrat e tij përdorin fondet publike dhe një rrjet të gjerë punonjësish të marrëdhënieve me publikun për të promovuar llogaritë private në rrjetet sociale, duke i lënë në gjumë llogaritë e tyre zyrtare institucionale.
Mes skandalit të fundit, Partia Socialiste ka mohuar se Aktiv1st shkel privatësinë e të dhënave, por më 7 shkurt u shfaq në internet një listë me emrat dhe vendet e punës të përdoruesve të dyshuar.
Rama tha se aplikacioni ishte “lehtësisht i verifikueshëm si një mekanizëm komunikimi i brendshëm mbi bazën e vullnetarizmit të çdo përdoruesi”.
Misteri i “Kushteve të shërbimit”
Aktiv1st është i disponueshëm për shkarkim nga Play Store dhe App Store; në një seksion që shpjegon sigurinë e të dhënave, specifikohet se fotografitë, videot, skedarët, dokumentet dhe ID-të e tjera mund të ndahen me kompani ose organizata të tjera, ndërsa aplikacioni mund të mbledhë të dhëna të përdoruesit duke përfshirë vendndodhjen, adresën e emailit, adresën e shtëpisë, numrin e telefonit dhe mesazhe.
Klikimi mbi “kushtet e shërbimit” e ridrejton përdoruesin në Ligjin për Mbrojtjen e të Dhënave, pa shpjeguar kushtet specifike të aplikacionit. Përdoruesi duhet të klikojë që të pranojë kushtet për të përdorur aplikacionin.
Kjo mjaftoi që një organizatë e shoqërisë civile e quajtur Qëndresa Qytetare, e cila punon për çështjet e transparencës, arsimit, rinisë dhe politikës në Tiranë, të ankohej te Komisioneri për Mbrojtjen e të Dhënave dhe të Drejtën e Informimit.
“Kontrolluesi i këtij aplikacioni, Partia Socialiste e Shqipërisë, nuk informon subjektet e të dhënave personale në lidhje me qëllimin, mënyrat e mbledhjes së të dhënave personale, as për kohëzgjatjen e të dhënave dhe as mbi faktin nëse të dhënat do t’u transferohen apo jo të tretëve, duke shkelur nenin 18 të Ligjit për Mbrojtjen e të Dhënave Personale”, tha organizata në një deklaratë për shtyp.
Eksperti ligjor Rigels Xhemollari, i cili drejton Qëndresën Qytetare, tha për BIRN: “PS nuk informon personat që marrin pjesë për qëllimin e marrjes, përpunimit, kohëzgjatjes apo dërgimit të palëve të treta të këtyre të dhënave”.
Xhemollari tha se organizata e tij dëshironte gjithashtu të parandalonte transformimin e Aktiv1st në një version më të sofistikuar të bazës së të dhënave famëkeqe të “patronazhistëve”’ nga viti 2021.
Garë për pikë
Përdoruesit e Aktiv1st janë pjesë e një “sfide” për të grumbulluar sa më shumë pikë duke qenë aktivë në aplikacion.
Aplikacioni publikon emrat e atyre me më shumë pikë, sipas javës dhe muajit.
“Komponenti ‘garë’ është pika e saktë që na tregon se sa manipulues dhe politik është ky aplikacion,” tha ekspertja e komunikimit në Tiranë, Edlira Gjoni.
“Kërkimi i njerëzve të klikojnë, pëlqejnë, komentojnë dhe shpërndajnë lajme për hir të një gare (jo besimi në përmbajtjen për të cilën kërkohet veprim), i vë në avantazh të qartë ata mbështetës, votues dhe dishepuj të PS-së, të cilët do ta shtypin atë buton madje edhe pa e parë përmbajtjen”, tha Gjoni për BIRN.
“Është e padrejtë për ata që kanë integritet profesional, madje edhe vetëdije politike, pasi ata nuk nxitojnë lehtësisht të marrin pjesë në gara false. Prandaj, i gjithë aplikacioni dhe komponentët e garës janë të rrezikshëm për atë pjesë të administratës publike që nuk ndihet e verbër nga PS-ja apo ndonjë parti tjetër politike.”
Lutfi Dervishi, gazetar dhe analist, paralajmëroi se administrata publike është “nën terrorin e aplikacionit Aktiv1st”.
“Është normale që PS-ja të kërkojë të dominojë dhe të fitojë betejën online me kundërshtarët e saj, por nuk mund ta bëjë këtë betejë në kurriz të të drejtave dhe lirive elementare të njeriut dhe për më tepër, nuk mund ta bëjë këtë me administratën shtetërore”, shkroi Dervishi në Facebook më 26 janar.
