Një statujë prej brozi, e një kalorësi, realizuar në shekullin V-të para Krishtit, është ekspozuar gjatë këtyre ditëve nga Instituti Getty si “Kali dhe Kalorësi nga Shqipëria”. Pas trajtimit dhe analizës së tij nga konservatorët e Muzeut Getty, bronzi do t’i shfaqet publikut për herë të parë që nga gërmimi i tij në 2018.
“Megjithëse kufizohet me Greqinë dhe ndan bregdetin e Adriatikut me Italinë, Shqipëria është një vend, trashëgimia e lashtë e të cilit është më pak e njohur për audiencën e muzeve amerikane,”- thotë Timothy Potts.
“Fokusimi në një objekt të vetëm e të çmuar na lejon t’u ofrojmë vizitorëve një vështrim të shkurtër në lidhjet e ngushta artistike brenda botës mesdhetare dhe të nxjerrim në pah procesin kompleks të restaurimit nga konservatorët e antikiteteve të Muzeut, të cilët kryen analizën dhe trajtimin e kësaj delikate arkeologjike në bashkëpunim me kolegët e Institutit Shqiptar të Arkeologjisë në Tiranë.”
Në vitin 2018, arkeologët duke gërmuar në një vendbanim të lashtë në Republikën e Shqipërisë zbuluan një statujë bronzi të jashtëzakonshme të një kalorësi të armatosur mbi një kalë të rregulluar. Edhe pse shumë nga detajet e saj ishin të mbuluara nga dheu që ngjitet në sipërfaqe, mjeshtëria e jashtëzakonshme e figurës u duk menjëherë, në të njëjtin nivel me veprën më të rafinuar të bronzit të prodhuar në Greqi.
Në vitin 2021, Instituti Shqiptar i Arkeologjisë ia besoi kalorësit prej bronzi ekipit të konservimit të Muzeut Getty në të njëjtën gjendje në të cilën ishte gjetur – i mbuluar me dhe dhe pjesërisht i gërryer. Kuratorët u konsultuan me kolegët e projektit gjermano-shqiptar për hartimin e një plani për trajtimin e objektit dhe kujdesin në të ardhmen.
“Ka qenë një privilegj të punoja në këtë bronz të vogël të jashtëzakonshëm,”-thotë Susanne Gänsicke, kuratore e vjetër e antikiteteve në Getty, e cila drejtoi përpjekjet e konservimit, “dhe të isha në gjendje të zbuloja detaje të dekorimit që nuk njiheshin përpara trajtimit të konservimit. ”
Ekspozita zbulon rezultatet e procesit të konservimit dhe vendos këtë shembull unik të trashëgimisë arkeologjike të Shqipërisë brenda historisë së pasur antike të rajonit. Përveç kësaj, do të ekspozohen dy figura arkaike bronzi në shkallë të vogël nga koleksioni Getty, duke kërkuar krahasime me huanë e paprecedentë nga Shqipëria.
