Biznesmenët, qytetarët dhe ekspertët e ekonomisë debatojnë shpesh mbi këtë temë, duke argumentuar se qasja strikte e bankave për miratimin e kredive ngadalëson rritjen ekonomike.
Kritere të rrepta apo kujdes i nevojshëm?
Sektori bankar në Maqedoni konsiderohet i qëndrueshëm, me nivel të ulët të kredive me probleme, pjesërisht për shkak të qasjes së kujdesshme të bankave ndaj kreditimit.
Megjithatë, ky kujdes ka edhe një anë tjetër – shumë qytetarë dhe biznese të vogla kanë vështirësi në aksesin në financim.
“Kam aplikuar për një kredi për të zgjeruar biznesin tim, por banka më ka kërkuar kolateral që nuk e kam. “Edhe pse kam të ardhura të qëndrueshme, nuk më kanë miratuar për kredi sepse jam një kompani e re”, tha një pronar i një biznesi të vogël tregtar në Shkup.
Historia e tij nuk është një rast i izoluar – shumë ndërmarrje të vogla dhe të mesme ankohen se bankat nuk janë mjaft fleksibël në dhënien e kredive për bizneset e reja dhe kompanitë e reja.
Rreziku është real.
Nga ana tjetër, institucionet bankare argumentojnë se kujdesi i tyre është i justifikuar.
“Ne si bankë kemi përgjegjësinë për të garantuar sigurinë dhe stabilitetin e sistemit financiar”. “Shumë huadhënie e rrezikshme mund të çojë në probleme mbledhjeje dhe kjo do të ndikonte negativisht në të gjithë ekonominë,” informon një punonjës në një nga bankat kryesore.
Ai shton se tregu maqedonas është relativisht i vogël dhe i paqëndrueshëm, ndaj bankat duhet të jenë veçanërisht të kujdesshme kur japin kredi për individë dhe kompani.
“Ka instrumente si fondet e garancisë dhe programet e mbështetjes shtetërore, por njerëzit i përdorin rrallë”, shton bashkëbiseduesi ynë.
Nevoja për ekuilibër
Përkundër faktit se bankat maqedonase janë ndër më konservatorët në rajon, ekspertët financiarë mendojnë se nevojitet një ekuilibër më i mirë midis kujdesit dhe mbështetjes për rritjen ekonomike.
“Bankat sigurisht që duhet të kenë parasysh rreziqet, por ato duhet të ofrojnë fleksibilitet më të madh për kategori të caktuara, veçanërisht sipërmarrësit e rinj”. “Një pjesë e madhe e zhvillimit ekonomik në Europë dhe në botë drejtohet nga kreditë e biznesit, por tek ne ky proces është më i vështirë”, komentojnë ekonomistët.
Vitet e fundit, disa banka kanë filluar të lehtësojnë kushtet për sektorë të caktuar, por problemi më i madh mbetet norma e lartë e interesit në krahasim me ekonomitë e zhvilluara.
Qytetarët dhe kompanitë maqedonase shpesh detyrohen të kërkojnë burime alternative të financimit, siç janë linjat e kreditit nga institucionet e huaja ose fondet shtetërore.
A është koha për ndryshim?
Ndërsa bankat kanë çdo të drejtë të jenë të kujdesshme në kredidhënie, konservatorizmi i tepruar mund të krijojë stanjacion financiar.
Nëse futen modele më të përshtatura të huadhënies, të tilla si programe të specializuara për biznese fillestare ose kushte më të lehta për të vetëpunësuarit, ekonomia maqedonase mund të marrë një nxitje të konsiderueshme.
Në fund të fundit, pyetja mbetet e hapur – a do të gjejnë bankat maqedonase një mënyrë për të ruajtur stabilitetin e tyre, por në të njëjtën kohë për të stimuluar aktivitetin ekonomik?
Koha do ta tregojë, por një gjë është e sigurt – pa mbështetje financiare, shumë ide të mira do të mbeten vetëm në letër.
B.Z.M.
