Demokracia në Veprim (DnV) ka filluar një iniciativë të gjerë për të monitoruar procesin zgjedhor në Kosovë, duke angazhuar 500 vëzhgues statikë që janë të pranishëm në 500 vendvotime, të cilat janë zgjedhur përmes një sample të rastësishme.
Në përfundim të procesit të votimit, i zhvilluar në 19 misionet diplomatike të Kosovës, ku qytetarët që jetojnë jashtë vendit patën mundësinë për të votuar fizikisht për herë të parë, DnV shprehet optimiste se atmosfera demokratike do të vazhdojë edhe gjatë zgjedhjeve që mbahen sot në vend.
Hapja e vendvotimeve
Në të gjithë Republikën e Kosovës, janë gjithsej 2,589 vendvotime, nga të cilat vetëm 9% e tyre janë hapur me vonesë. Raportet e vëzhguesve tregojnë se arsyeja kryesore për këto vonesa është mungesa e komisionerëve, e cila ka ndikuar në 6% të vendvotimeve. Kjo situatë ngre shqetësime mbi organizimin dhe përgatitjen e procesit zgjedhor.
Për sa i përket organizimit, vendvotimet janë vendosur në përputhje me rregullat e KQZ-së, duke garantuar që nuk ka pasur raste ku kabinat e votimit të kenë qenë në pozita që cënojnë fshehtësinë e votës. DnV po monitoron duke u siguruar se çdo qendër votimi ka respekta në normat e vendosura për mbrojtjen e privatësisë së votuesve.
Ambienti dhe siguria rreth Qendrave të Votimit
Megjithëse rregullat zgjedhore ndalojnë vendosjen e materialeve propaganduese brenda rrethit prej 100 metrash të Qendrës së Votimit, vëzhguesit tanë kanë raportuar se 3% e Qendrave të Votimit kanë pasur këto materiale. Policia, në rolin e saj për të siguruar një proces të qetë zgjedhor, është pranishme dhe monitoron çdo situatë që shkakton shqetësime.
Është thelbësore që e drejta për të votuar të garantohet për të gjithë qytetarët pa dallim, veçanërisht për personat me aftësi të kufizuara. Megjithëse ka pasur përpjekje për të përmirësuar qasjen, përsëri, 20% e Qendrave të Votimit mbeten të paqasshme për individët me aftësi të kufizuara, duke treguar se duhen bërë përmirësime të mëtejshme në infrastrukturë.
Informimi i votuesve për të votuar saktë
Përmes ndryshimeve të bëra në Ligjin për Zgjedhjet e përgjithshme në 2023, votuesit kanë tani mundësi të votojnë për deri në 10 kandidatë, nga 5 që ishte e lejuar më parë. Megjithatë, është shqetësuese që në 15% të Qendrave të Votimit mungojnë materialet informative për procedurat e votimit, duke lënë shumë votues në dyshim për mënyrat e votimit.
Pjesëmarrja e grave në Këshillat e Vendvotimeve
Edhe pse janë bërë përpjekje për të inkurajuar përfshirjen e grave në proceset zgjedhore, prania e tyre si komisionere vazhdon të mbetet e ulët. Vetëm 73% e vendvotimeve kanë komisionera gra, dhe kjo tregon se ende ka punë për të bërë për të siguruar një përfaqësim të barabartë.
Incidentet në hapje të vendvotimeve
Gjatë hapjes së vendvotimeve janë regjistruar incidente ku dy vëzhgues të DnV-së në komunën e Prizrenit janë penguar në qasje në informacione nga kryesuesit e vendvotimeve, duke ngushtuar mundësitë për një monitorim të qartë të procesit zgjedhor. Këto raste ngrenë shqetësime mbi transparencën dhe administrimin e procesit zgjedhor.
