Ministria e Shëndetësisë dhe IFC-ja kanë bashkëpunuar së bashku në një nismë përformimin e një Partneriteti Publik Privat për sjelljen e një kompanie private të kujdesit shëndetësor, përmes së cilës do të ofrohen pajisjet laboratorike më të fundit.
Kjo nismë ka përfshirë 18 spitale në të gjithë vendin, 5 prej tyre universitare dhe 13 rajonale.
Një konsorcium i Labopharma me bazë në Shqipëri dhe Exalab me bazë në Francë siguroi një kontratë 10-vjeçare në vitin 2019 për financimin, rinovimin, pajisjen dhe funksionimin e rrjetit të laboratorëve publikë. Partneriteti i ka ndihmuar laboratorët të ofrojnë shërbime në kohë dhe të klasit të parë bazuar në standardet ndërkombëtare.
Dizajni i projektit përdori efikasitetin dhe inovacionin e sektorit privat për të riparuar një shërbim të rëndësishëm publik, duke siguruar shërbime të qëndrueshme dhe të sakta diagnostikuese në të gjithë vendin. Përgatitja ishte strategjike dhe metodike. Së pari, shërbimet këshilluese PPP të IFC-së rishikuan sistemin shëndetësor të vendit për të përcaktuar nëse një PPP ishte i përshtatshëm. Më pas, ekipi kreu një analizë teknike të detajuar për të vlerësuar kërkesën kombëtare për shërbime laboratorike. Ata vlerësuan gjithashtu listën e objekteve publike të disponueshme për shërbime të reja, si dhe gamën e shërbimeve që mund të integrohen në kuadër të PPP.
Pacienti Maksim Byku dhe sfidat me të cilat u përball ai
Për vite me radhë, Maksim Byku vizitonte rregullisht një laborator shëndetësor lokal në Elbasan, Shqipëri për të monitoruar shëndetin e tij nëpërmjet analizave të ndryshme. Atij iu desh të përballej me sfida të shumta: kohë të gjata pritjeje, tarifa të larta dhe kërkesa të shpeshta të laboratorit që ai të kthehej në teste të përsëritura për shkak të rezultateve jo bindëse ose të pasakta.
“Kur bënim analizat laboratorike në spital vite më parë, u përballëm me vështirësi, radhë të gjata dhe pritje të gjata për analizat e gjakut,” kujton Byku.
Për dekada, sistemi shëndetësor i Shqipërisë luftoi me mjedise të papërshtatshme laboratorike që nuk arrinin të ofronin kujdes shëndetësor cilësor. Kimikatet thelbësore për teste shpesh ishin në mungesë, kështu që shumë pacientë duhej të shkonin në laboratorë privatë më të shtrenjtë. Megjithatë edhe atje, rezultatet ishin të paqëndrueshme, pasi vetëm një laborator privat përmbushte standardet ndërkombëtare.
Këta faktorë rritën kostot e kujdesit shëndetësor në vend. Para vitit 2019, shpenzimet shëndetësore nga xhepi në Shqipëri ishin ndër më të lartat në rajonin e Ballkanit, duke përbërë 55 për qind të shpenzimeve të vendit për kujdesin shëndetësor.
Kujdes shëndetësor i arritshëm afër shtëpisë
Midis viteve 2020-2023, u kryen më shumë se 12 milionë teste, duke prezantuar mjete të reja diagnostikuese për sulmet në zemër, dështimin e zemrës, mpiksjen e gjakut dhe infeksionet akute
Gjatë kësaj periudhe, përpara hyrjes në fuqi të PPP-ve, rreth 1.7 milionë shqiptarë morën shërbime kritike laboratorike pa pagesë përmes sistemit shëndetësor publik.
Pacientët si Byku tani kanë akses në laboratorët publikë të pajisur me teknologjinë më të fundit, pavarësisht se ku ndodhen.
Një laborator publik qendror në kryeqytet, Tiranë, trajton referimet nga laboratorë të tjerë dhe ofron teste urgjente dhe të specializuara për shënuesit e tumorit, hormonet dhe gjenetikën, ndër të tjera. Gjashtë laboratorë rajonalë, ndërkohë, kryejnë një sërë testesh dhe spitalet e mbetura operojnë laboratorë satelitorë për të kryer shpejt analizat laboratorike .
Ky sistem i ri ka eliminuar nevojën që disa pacientë të udhëtojnë drejt Tiranës, kryeqytetit, për analiza të specializuara. Testimi rutinë dhe mostrat e mbledhura brenda komuniteteve lokale transportohen në mënyrë të sigurtë në laboratorin më të afërt rajonal ose qendror, në varësi të llojit të testit, dhe rezultatet kthehen në një mënyrë të qetë dhe efikase.
Pacientja Merita Gjuza
“ Prej pesë vitesh mjekohem nga një sëmundje shumë e rëndë ”, thotë Merita Gjuza. “ Mund të them se jam shumë i kënaqur me ndryshimet në shërbimet e laboratorit dhe mënyrën se si na trajtojnë. Shërbimi është shumë më i mirë se më parë, është më i saktë. Në ditët e sotme shkoj në Tiranë vetëm për të parë mjekun specialist dhe për të marrë rekomandimin e tyre, por pjesa tjetër bëhet këtu në Elbasan .”
Testet e përshkruara janë pa pagesë për pacientët e referuar, përfshirë ata që janë të pasiguruar, duke i lejuar të gjithëve të aksesojnë shërbimet laboratorike falas në të gjithë vendin.
Në të njëjtën kohë, kontrata PPP është e bazuar në performancë, kështu që konsorciumi duhet të përmbushë treguesit e performancës të përcaktuar qartë për shërbime në kohë dhe cilësore, si koha maksimale e kthimit, kontrollet ditore të cilësisë dhe akreditimi i një liste testesh kritike. Si rezultat, shqiptarët kanë akses në shërbimet e përmirësuara laboratorike përmes sistemit publik brenda buxhetit të caktuar nga qeveria.
Eknologjia dhe organizimi më i fundit
Ndikimi transformues i shërbimeve të përmirësuara laboratorike nuk mund të mbivlerësohet, veçanërisht duke pasur parasysh se 60%-70% e të gjitha vendimeve të kujdesit shëndetësor varen nga rezultatet e laboratorit. Me shërbime laboratorike të besueshme tashmë të disponueshme, ofruesit e kujdesit shëndetësor në Shqipëri mund të ofrojnë trajtime më efektive dhe të synuara, duke përmirësuar rezultatet e pacientëve dhe duke shpëtuar jetë.
Projekti ka përmirësuar zbulimin e sëmundjeve dhe infeksioneve të fëmijërisë, thotë doktoresha Ermira Kola, mjeke pediatre në Repartin e Kujdesit Intensiv të Spitalit Pediatrik, që është pjesë e Spitalit Universitar Nënë Tereza, “Kryerja në kohë e analizave laboratorike mjekësore është një nga Faktorët më të rëndësishëm prognostikë që ndikojnë në ecurinë e një fëmije në gjendje të rëndë. Izolimi i problemit në kohë dhe rregullimi i terapisë është shumë i lehtë për ne tani që po aplikojmë protokollet bashkëkohore të testeve laboratorike mjekësore. ”
Dr. Arjan Harxhi, shef i Departamentit të Sëmundjeve Infektive dhe Dermatologjisë në Spitalin Universitar Nënë Tereza është dakord, i cili pohon se “ Investimi i ri në laboratorë me sisteme të reja diagnostikuese ka mundësuar një diagnozë shumë të shpejtë të infeksioneve në gjak apo lëngje të tjera biologjike si në tru. – kërcelli i shtyllës kurrizore .” Ai thotë se këto mjete të reja i lejojnë atij dhe kolegëve të tij të zhvillojnë opsione më të sakta trajtimi që parandalojnë përparimin e infeksioneve dhe sëmundjeve.
Një tjetër gur themeli i suksesit të projektit është zbatimi i sistemeve të reja strategjike të planifikimit të informacionit (SISP) dhe sistemeve të informacionit laboratorik (LIS) që ndihmojnë të sigurohet që të gjitha spitalet të kenë të dhëna të plota dhe të sakta për testet. Këto sisteme informacioni, duke përfshirë kontrolle rigoroze të sigurimit të cilësisë, kanë përmirësuar kohën e kthimit për rezultatet e testeve dhe kanë rritur aftësinë e autoriteteve shëndetësore të Shqipërisë për të përpunuar dhe shkëmbyer informacionin në mënyrë efikase.
Për Dr. Alma Cani, Drejtore e Përgjithshme e Spitalit Universitar Nënë Tereza në Tiranë, struktura e re po u mundëson punonjësve të kujdesit shëndetësor të përballojnë vëllime më të mëdha analizash: “Ky projekt jo vetëm ka përmirësuar cilësinë e shërbimit që u ofrohet pacientëve, por ka lehtësoi ndjeshëm punën e stafit. Gjatë kësaj periudhe u finalizua edhe integrimi i sistemeve SISP dhe LIS, me një ndikim mjaft pozitiv në ofrimin e një shërbimi më të mirë.”
Për të rritur ekspertizën klinike të profesionistëve mjekësorë, konsorciumi Labopharma-Exalab po kryen gjithashtu një plan trajnimi gjithëpërfshirës për specialistët dhe teknikët e laboratorit. Ky trajnim, i kryer nga fakulteti i universitetit të mjekësisë, u mëson kursantëve se si të përdorin pajisjet e reja, të përdorin sistemin e informacionit laboratorik dhe t’u përmbahen standardeve ndërkombëtare të laboratorit mjekësor dhe udhëzimeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për biosigurinë.
Si rezultat, qendrat shëndetësore shqiptare përmbushin tashmë për herë të parë standardet e organizmave akreditues të njohur ndërkombëtarisht, duke rritur ndjeshëm besimin e pacientëve.
Ndikimi në Komunitet
Për Sabri Gurakuqin , një koleg pacient në Elbasan, suksesi i kësaj PPP shërben si një shembull i ndritshëm i fuqisë transformuese të PPP-ve në shëndetësi: “ Unë e respektoj plotësisht stafin që punon për Rrjetin e Laboratorëve, ata janë heronj. Unë jam një pacient prej kohësh dhe di gjëra nga më parë, kështu që mund të konfirmoj se pajisjet e rrjetit laboratorik janë shumë moderne – teknologjia më e fundit – dhe numri i analizave është shumëfishuar në krahasim me numrin e analizave që kemi përdorur. për të bërë më parë.”
Ndërsa Shqipëria vazhdon rrugëtimin e saj drejt një të ardhmeje më të shëndetshme dhe më të begatë, ndikimi i këtij PPP do të ndihet për brezat që do të vijnë. Dhe ndërsa vendet në mbarë botën përballen me sfida të ngjashme në ofrimin e shërbimeve të kujdesit shëndetësor, modeli shqiptar ofron njohuri të vlefshme se si bashkëpunimi midis sektorit publik dhe privat mund të sjellë rezultate pozitive shëndetësore.
