Mund të mos jetë një pjesë e njohur gjerësisht e historisë së pasur të Ukrainës, por në një moment kishte rreth 1500 xhami në ish-vendin sovjetik.
Ky numër ka rënë, por ka ende disa xhami të shquara, të vjetra dhe të reja, që i kanë rezistuar një shekulli lufte, trazirash dhe persekutimi fetar, transmeton portal arbresh.info
Islami u prezantua zyrtarisht në Ukrainë kur sundimtarët e saj mongolë, të njohur si Hordhi i Artë, u konvertuan në Islam në fillim të shekullit të 14-të.
Fragmentimi i Hordhisë në fund të shekullit të 15-të shkaktoi Khanate të Krimesë, një shtet i sunduar nga pasardhësit tatarë të Mongolëve.
Fillimisht i pavarur, Khanati ra nën ndikimin e Perandorisë Osmane përpara se të aneksohej nga Rusia Perandorake.
Pas përfshirjes së tyre në Perandorinë Ruse, komunitetet myslimane në Krime filluan të shpërngulen në pjesë të tjera të Ukrainës, kryesisht në qytetet jugore dhe lindore, si Donetsk dhe Luhansk, por edhe në Kharkiv, sot qendër e luftës pas pushtimit rus.
Odessa gjithashtu kishte një rëndësi të veçantë, për shkak të rolit të saj si një pikë nisjeje për pelegrinazhin e Haxhit në atë që tani është Arabia Saudite.
Megjithatë, pas aneksimit nga Perandoria Ruse në 1783, një politikë ruse bëri fushatë për zvogëlimin e ndikimit të Islamit në rajon.
Disa xhami u shndërruan në kisha, si Xhamia e Myftiut Jami të shekullit të 17-të në qytetin e Detit të Zi, Theodosia. Nën sundimin rus, ajo funksionoi si një kishë katolike armene për një kohë, por u kthye në qëllimin e saj fillestar në 1998.
Historiania e artit Nicole Nur Kanchal thotë se dikur kishte 1,474 xhami në rajon, krahasuar me vetëm 160 sot.
Myslimanët, së bashku me grupet e tjera fetare, duke përfshirë të krishterët, u përballën me persekutim të mëtejshëm nën bolshevikët pas Revolucionit të Tetorit në 1917.
Xhamitë më të rëndësishme për momentin në Ukrainë janë:
Xhamia Ozbek Han, Staryi Krym
E ndërtuar në vitin 1314, gjatë sundimit të udhëheqësit mongol Uzbeg Han, xhamia Ozbek Han mund të konsiderohet si xhamia më e vjetër në Europën Lindore.
Ndërtimi i xhamisë përkoi me konvertimin masiv të mongolëve në Europën Lindore dhe Lindjen e Mesme në Islam.
Pse ata zgjodhën fenë është një çështje debati midis historianëve, por arsyet variojnë nga ato shpirtërore deri tek ato të përshtatshme politikisht. Në shumë raste, aleatët turq të sundimtarëve mongolë ishin tashmë myslimanë.
Xhamia Ozbek Han shquhet për medresenë (shkollën fetare) të ngjitur në murin jugor të xhamisë, e cila u ndërtua 18 vjet pas strukturës origjinale.
Pasi u rrënua gjatë sundimit sovjetik, puna e restaurimit filloi në vitin 2017 me tjegulla të reja në çatinë e saj, një foltore të restauruar dhe mbishkrime të reja arabe.
Xhamia Xhuma Jami, Yevpatoriya
Një shembull i hershëm i arkitekturës së ndikuar nga osmanët, xhamia Juma Jami u porosit në mesin e shekullit të 15-të nga udhëheqësi i Krimesë dhe aleati osman Devlet Giray I.
Pas një sërë pengesash ushtarake kundër forcave ruse gjatë sundimit të tij, Giray është më i njohur për fushatën e tij kundër Moskës, të cilën ai thuhet se e ka shkatërruar kryesisht duke i vënë zjarrin qytetit.
Për të ndërtuar Xhuma Jami, Giray punësoi arkitektin e famshëm osman Mimar Sinan, i cili ndërtoi Xhaminë Suleymaniye në Stamboll, si dhe urën e Mostarit në Bosnje.
Struktura me shumë kube, e cila ishte e vetmja e llojit të saj në Krime, u përfundua në vitin 1564.
Gjashtëmbëdhjetë dritare në bazën e kupolës kryesore lejojnë që drita të vërshojë në sallën e lutjeve dhe drita gjithashtu filtron përmes dy niveleve të dritareve përgjatë mureve.
Ndërtesa është e restauruar në mënyrë të përsëritur, duke përfshirë restaurimin e saj të fundit të madh gjatë sundimit sovjetik në vitet 1970.
Sundimtarët komunistë të Ukrainës e kishin kthyer xhaminë në një muze dhe ajo iu kthye funksionit të saj fetar vetëm pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1990.
Xhamia e Sulltan Sulejmanit, Mariupol
E ndërtuar për nder të Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm dhe gruas së tij ukrainase Roxelana, e njohur gjithashtu si Hurrem Sulltan, xhamia ka stil osmal dhe tatar.
Një nga xhamitë më të zbukuruara në Ukrainë, ndërtesa ndodhet buzë detit Azov në qytetin e Mariupol.
Gjatë pushtimit të fundit rus të Ukrainës, xhamia ishte objekt i raporteve të pasakta se ajo ishte dëmtuar nga bombardimet ruse. Zyrtarët e xhamisë më vonë konfirmuan se bombat kishin rënë 700 metra larg nga kompleksi aktual dhe jo në vetë xhaminë.
E financuar nga biznesmeni turk Salih Cihan, xhamia hapi dyert e saj për besimtarët në 2007 dhe imami i saj u emërua nga Drejtoria e Çështjeve Fetare të Turqisë.
Xhamia Ar Rahma, Kiev
Xhamia e parë e ndërtuar në kryeqytetin e Ukrainës u hap në vitin 2011, me një kompleks të zgjeruar, duke përfshirë një shkollë.
E projektuar për të ofruar hapësirë lutjeje për deri në 3,000 adhurues, xhamia shtrihet në 3,200 metra katrorë në tre salla, me minare që shtrihen 27 metra lartësi, transmeton portali arbresh.info
Vendi i kultit është ndërtuar në shpatet e malit Schekavitsa, në lagjen Tartarka ku komuniteti tartar i Nizhny Novgorod ka jetuar që nga viti 1840.
Ky komunitet i hershëm lutej në shtëpinë e imamit vendas, por në vitin 1913, guvernatori lokal Mikhail Sukovkin thuhet se ka vënë gurin e themelit për xhaminë e parë të ndërtuar në Kiev.
Megjithatë, dekada lufte, revolucioni dhe burokraci e vonuan përfundimin e saj dhe ndërtimi aktual filloi vetëm në 1994, pas rënies së Bashkimit Sovjetik.
Xhamia e Katedrales së Kharkiv, Kharkiv
E ndërtuar në vitin 2006, Xhamia e Katedrales së Kharkivit ndodhet në vendin e një xhamie të mëparshme të ndërtuar në vitin 1906, e cila u shkatërrua nga Bashkimi Sovjetik në 1936.
Popullsia myslimane e qytetit përbëhet nga pasardhës të ushtarëve tatarë dhe bashkir, të cilët u vendosën në zonë gjatë Luftës Ruso-Turke të 1877 dhe zgjodhën të qëndronin atje.
Gjatë sundimit të Stalinit, zyrtarët komunistë pohuan se xhamia pengonte rrjedhën e lumit Lopan dhe për këtë arsye duhej të hiqej. Në vend të kësaj u ndërtuan banesa banimi në zonë.
Në vitin 1999, filloi puna për rindërtimin e xhamisë në të njëjtin vend dhe duke përdorur të njëjtin dizajn arkitekturor, si një homazh për origjinalin./
