Në pjesën e dytë të intervistës së tij për magazinën e njohur franceze “Politique internationale”, presidenti Thaçi ka folur edhe pesë vendet e BE-së që nuk e njohin shtetin e Kosovës, për ndërmjetësimin e BE-së në dialogun e Kosovës me Serbinë, për ndikimin që Franca mund të ketë dhe ndikimin që Turqia ka tani në Ballkanin Perëndimor, etj.
Në këtë pjesë, presidenti Thaçi flet edhe për bashkëpunimin me Britaninë e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, por edhe me vendet e Lindjes dhe Gjirit. Ndërsa, në pjesën e fundit flet edhe për luftën e përbashkët kundër terrorizmit.
Politique internationale: A e dini pse pesë vendet evropiane, Spanja, Rumania, Sllovakia, Greqia e Qipro refuzojnë të njohin pavarësinë e Kosovës?
Hashim Thaçi: Secili prej këtyre vendeve ka arsyet e veta. Ato nuk lidhen drejtpërdrejt me situatën tonë, por ato janë vendime sovrane mbi të cilat nuk kemi ndikim. Vetëm mund t’i përkujtojmë këto qeveri të ndryshme se kemi bërë përparim të madh. Megjithatë, vura re se të gjithë e pranojnë pasaportën tonë dhe dokumente të tjera zyrtare. Spanja nuk e njeh Kosovën për shkak të Katalonjës, por, ashtu siç kisha rastin t’u them politikanëve spanjollë, Kosova nuk është Katalonia dhe Spanja nuk është Serbia e Millosheviqit. Qipro gjithashtu ka një problem të brendshëm që nuk lidhet me Kosovën dhe besoj se Greqia, megjithëse është shumë miqësore me ne, nuk pranon pjesëmarrjen e ishullit. Sa i përket Rumanisë dhe Sllovakisë, ata ishin në shkallë të ndryshme në prag të njohjes së Kosovës, por situata e tyre politike është bërë më komplekse dhe kaloi momenti. Ekspertët thonë se të dy vendet kanë frikë nga një for më e shkëputjes së pakicës së tyre hungareze. Nga ana ime, mund të përsëris, edhe një herë, se Kosova njihet si një republikë sovrane bazuar në planin e propozuar nga një i dërguar i posaçëm i Kombeve të Bashkuara dhe të pranuara nga demokracitë kryesore perëndimore. Rruga jonë është sui generis dhe nuk ka të bëjë asgjë me Kataloninë, Qipron apo ndonjë vend tjetër.
Politique internationale: A shpresoni t’i bindni ata për të ndryshuar pozicionin?
Hashim Thaçi: Unë mendoj se Bashkimi Evropian duhet të miratojë një qasje të unifikuar politike për Kosovën. Si mund të shpresojë Evropa të flasë me një zë për çështje më të rëndësishme si Rusia apo Siria, nëse nuk mund të bien dakord për Kosovën e vogël.
Politique internationale: Cilin rol mund të luaj Bashkimi Evropian për të përmirësuar marrëdhëniet tuaja me Serbinë? Ashton ishte shumë e përfshirë në këtë proces. Zonja Mogherini, e cila ka pasur sukses, ka të njëjtin vullnet?
Hashim Thaçi: Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara luajnë një rol vendimtar në lehtësimin e dialogut në mes të Kosovës dhe Serbisë. Ashton ishte përfshirë personalisht. Kjo na ndihmoi të arrijmë marrëveshjen historike të Brukselit më 19 prill 2013. Tani duhet të ecim përpara për të miratuar paketën përfundimtare për marrëveshjet e pajtimit dhe normalizimit. Unë shpresoj se diplomacia e Brukselit do të vazhdojë në këtë mënyrë. Kosova dhe Serbia dëshirojnë të bëhen anëtarë të Bashkimit Evropian, që do të thotë se Bashkimi ka mjetet për të ushtruar presion mbi ne nëse dëshiron.
Politique internationale: Çfarë prisni nga pala serbe për të normalizuar përgjithmonë marrëdhëniet dypalëshe? Cilat përparime të reja janë të mundshme?
Hashim Thaçi: Dy delegacionet tona dhe BE gjithashtu, e dinë saktësisht se për çka po flasin. Marrëveshja e parë e arritur në Bruksel kishte të bënte me tërheqjen serbe të institucioneve paralele të ngritura në Kosovë dhe angazhimin e Beogradit për të mos ndërhyrë në rendin kushtetues të vendit tim. Marrëveshja e dytë duhet të jetë rreth njohjes së realitetit të plotë të pavarësisë së Kosovës dhe fillimit të procesit të pajtimit mes dy popujve tanë. Ne i detyrohemi fëmijëve tanë dhe personalisht nuk do të ndalojë kurrë së kërkuari një marrëveshje përfundimtare të paqes.
Politique internationale: Le të flasim pak për Bashkimin Evropian. Çfarë ju frymëzon Brexit? Çfarë pasojash mund të ketë për Kosovën?
Hashim Thaçi: Mbretëria e Bashkuar ka qenë një partner shumë i fortë për Kosovën. Ajo e mbështeti fuqimisht çlirimin dhe pavarësinë tonë dhe argumentoi me forcë për zgjerimin e Bashkimit Evropian. Ne vetëm mund të pendohemi për vendimin e popullit britanik, por e respektojmë atë. Ajo që është e sigurt është se Londra do të mbajë angazhimin e saj në rajon dhe pritet të mbajë, në verën e vitit 2018, samitin e ardhshëm të Ballkanit Perëndimor si pjesë e procesit të Berlinit. Kjo është një shenjë e rëndësishme e vazhdimësisë së angazhimit të saj, por jemi të vetëdijshëm se Brexit do të zvogëlojë diferencën për negociatat në Bruksel me Ballkanin Perëndimor dhe do të ngadalësojë procesin e zgjerimit të Bashkimit Evropian. Kështu që nuk shoh ndonjë vend ballkanik që do të bashkohet me BE-në përpara Brexit, do të thotë nevojiten ende disa vite.
Politique internationale: Shumë mendojnë që zgjedhja në Francë e Emaunel Macron është një përforcim për integrimet evropiane. Kjo zgjedhje a mund të japë një shtytje të re?
Hashim Thaçi: Unë e përgëzoj presidentin Macron për këtë fitore të madhe. Ai ka treguar se në këto kohë të përhapjes së urrejtjes në disa qarqe politike evropiane, është e mundur të fitohet pushteti pa u mbytur në nacionalizëm dhe ksenofobi. Ne shpresojmë të kemi një dialog aktiv me Parisin. Për ta forcuar edhe me tutje bashkëpunimin bilateral, lidhjet ekonomike dhe investimet, po ashtu për të bashkëpunuar edhe në fushën diplomatike multilaterale, pasi që Franca është një aktor i fuqishëm i Unionit Evropian dhe i Kombeve të Bashkuara. Jemi gjithashtu të kënaqur që jemi mirëpritur në Organizatën Ndërkombëtare të Frankofonisë. Në fillim të verës, Kosova ka fituar edhe dy medalje të arta ne kuadër të lojërave të Frankofonisë. Pra, ne mbështesim aktivisht bashkëpunimin e ngushtë me Parisin, duke përshkruar politikën, ekonominë dhe kulturën.
Politique internationale: Sjellja e tanishme e presidentit turk, i cili duket se e heq Turqinë definitivisht nga Bashkimi Evropian, përbën një pengesë për perspektivat tuaja të pranimit duke pasur parasysh ndikimin historik, ekonomik dhe fetar të Turqisë në vendin tuaj?
Hashim Thaçi: Marrëdhëniet mes Turqisë dhe BE-së janë marrëdhënie mes tyre dhe nuk më takon që të komentoj ketë situatë aktuale. Mundem vetëm të them që Turqia ka shprehur dëshirat e saja me dekada që të integrohet në BE dhe ne shpresojmë se Turqia dhe BE do të gjejnë rastin politik për të zhvilluar marrëdhëniet dhe bashkëpunimin e tyre për një të ardhme më të mirë. Kur themi për ndikimin e Ankarasë në Ballkanin Perëndimor është një lidhje natyrale e bazuar në rrethanat historike që një pjesë e qytetarëve të Ballkanit, por edhe të Kosovës kanë lidhje me Turqinë. Shtetet e Ballkanit Perëndimor kanë qenë pjesë e Turqisë osmane për 5 shekuj me radhë, kurse sot Turqia është një investues i rëndësishëm në rajon. Për çfarë arsye ne duhet të mbajmë krahun e njërës apo tjetrës palë? Unë refuzoj nëse Kosova obligohet të bëjë një zgjedhje të tillë.
Politique internationale: A mund të na thoni diçka më tepër për lidhjet tuaja me Turqinë? Dhe çfarë lidhje keni me vendet e Lindjes dhe Gjirit?
Hashim Thaçi: Turqia është një partner strategjik i Kosovës për lidhjet ekonomike, politike dhe diplomatike. Turqia ka përkrahur kandidaturën tonë në të gjitha organizmat internacional dhe ka ndihmuar në njohjen e pavarësisë së Kosovës nga disa vende. Përkrah Uashingtonit, Berlinit, Parisit, Londrës dhe Romës, Ankaraja ka qenë njëra nga promotorët e pavarësisë sonë. Ndërkaq, ndërmarrjet turke marrin një pjesë të mirë nga investimet e huaja direkte të cilat janë realizuar tek ne. Vitin e kaluar ne kemi dënuar tentativën e puçit ushtarak kundër presidentit Erdogan dhe vdekjen e civilëve të provokuar nga ky puç. Sot, ne jemi tejet të vetëdijshëm që në interesat nacionale të Kosovës t’i shikojmë partnerët nga Uashingtoni në Bruksel, nga Parisi në Ottava, nga Ankara në Oslo, që flasin me një zë nga Aleanca Atlantike duke u përshtatur në një pozicion të unifikuar kundër rreziqeve ndaj familjes euroatlantike. Po ashtu, me vendet e Lindjes së afërt, ne jemi në kontakt të vazhdueshëm me të gjitha Qeveritë e Këshillit për Bashkëpunim të Gjirit. Ne e dimë po ashtu që ne jetojmë në një botë shumëpalëshe dhe jemi gjithmonë të motivuar për zhvillimin e kontakteve me investitorët e mundshëm në këtë regjion. Kosova është një republikë e vogël, por jemi dëshmitarë direkt të një historie të politikës globale të ditëve të sotme kur anëtarët e Aleancës Atlantike janë të unifikuar dhe kur aksionet e tyre mbështeten nga shtetet prej Japonisë deri tek shtetet e Gjirit, intervenimi i tyre ka gjasa të mira për të qenë i suksesshëm. Dhe do të shtoja se jetët është e mundur të shpëtohen, sikurse ka ndodhur tek ne në vitin 1999. Fatkeqësisht, uniteti i parë mes disa anëtarëve kryesorë të Aleancës siç ishte krijuar pas rënies së murit të Berlinit, kohëve të fundit ka filluar të dëmtohet nga shkaktarët e radikalizmit dhe nacionalizimit…
Politique internationale: Vendi juaj ka treguar gjithmonë një lidhje të fortë me Shtetet e Bashkuara, për arsye të angazhimit të tyre përkrah jush në realizimin e pavarësisë suaj. A jeni të shqetësuar kur presidenti Trump merr një distancë në raport me Evropën?
Hashim Thaçi: Qeveria amerikane është shumë aktive në favor të Ballkanit Perëndimor. Ju keni mundur ta shihni muajve të fundit se si kanë ndihmuar Maqedoninë dhe Shqipërinë për të zgjedhur problemet e tyre dhe për të përshpejtuar hapat e reformave. Para pak kohe, unë kam takuar zëvendëspresidentin Pence duke e bindur se vetëm angazhimi i Uashingtonit mund të garantojë progresin, stabilitetin dhe integrimin e Ballkanit. Duke parë që vetë anëtarët e Unionit Evropian nuk flasin gjithnjë me një zë në rastin e Kosovës, angazhimi amerikan për kosovarët ka një rendësi jetike, të pazëvendësueshme edhe pse Brukseli është një ndihmues kyç. Gjithsesi kontaktet dhe shkëmbimet tona me Senatin, Dhomën e Përfaqësuesve, Departamentin e Shtetit dhe Shtëpinë e Bardhë me bëjnë optimist për një angazhim të vazhdueshëm amerikan në Ballkanin Perëndimor. Ka vetëm disa javë që Kosova ka pranuar një donacion prej 50 milionë dollarëve përmes programit zhvillimor të Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit për të investuar në Energjinë e Ripërtërirë. Kjo është një provë se njoftimet kinse SHBA-ja do të largohet nga rajoni janë të pa matura.
Politique internationale: Mali i Zi tanimë është anëtarësuar në NATO, a keni ju një motiv për të shpresuar në një anëtarësim tuajin?
Hashim Thaçi: Është e vërtetë që anëtarësimi i Mali të Zi në NATO është një ndër lajmet më të mira për ne këtë vit. Kosova ndanë dy kufij me dy shtete tanimë anëtare të NATO-s që janë Shqipëria dhe Mali i Zi. Po ashtu ne jemi shumë të interesuar që t’i bashkohemi NATO-s. Neve na kanë mbetur edhe disa etapa deri tek anëtarësimi, duke filluar nga transformimi i forcës sonë modeste të sigurisë në një forcë ushtarake shumetnike. Ne po ashtu duhet të punojmë me partnerët tanë për të hyrë në programin e Partneritetit për Paqe dhe për ta parapërgatitur Kosovën që të bëhet anëtare e Aleancës Atlantike. Është po ashtu obligim i familjes atlantike që të ndihmojnë në të ardhmen tonë, pasi që me këtë familje ne ndajmë ideale të njëjta dhe do të sjellë siguri për fëmijët tanë. Ne nuk duhet të lejojmë që historia të përsëritet në këtë pjesë të botës. Përfundimi i zgjerimit të NATO-s në Ballkanin Perëndimor është siguria më e mirë kundër kthimit të dëshirave të vjetra.
Politique internationale: Cila është gjendja e marrëdhënieve tuaja me Rusinë? A është duke ndërhyrë në Ballkan? Nëse po, si?
Hashim Thaçi: Rusia është duke ndërhyrë gjithnjë e më shumë në krejt zonën. Ka katër apo pesë vite që ekstremizmi religjioz është bërë rreziku më i madh regjional, por është e qartë që sot qeveria ruse tenton ta destabilizojë Ballkanin. Armët e propagandës ruse si Russia Today dhe Sputnik transmetojnë pandërprerë lajme kundër NATO-s dhe kundër Unionit Evropian. Nga ana tjetër, disa organizata joqeveritare luajnë një rol shumë negativ në Serbi, por edhe tek popullata serbe në Bosnje dhe në Mal të Zi dhe po ashtu në disa komuna në Kosovë. Atentati në tentativë kundër kryeministrit të Malit të Zi nga persona të dyshuar si pjesëtarë të shërbimit sekret rus, tregojnë po ashtu që ne duhet t’i bëjmë ballë një agjende destabilizuese. Më vjen keq që nuk kemi mundur ende ta zhvillojmë një metodë apo mjete adekuate për t’i rezistuar këtij tipi të luftës asimetrike, propagandës, lajmeve të rreme dhe financimit të grupeve ekstremiste që janë zhvilluar vërtet në një armë të luftës ideologjike.
Politique internationale: Gjatë luftës, UÇK-ja bëri gjithçka për të parandaluar që fundamentalistët nga Lindja e Mesme të hyjnë në radhët e saj. Sot me rënien e “Shtetit Islamik”, a keni frikë kthimin e xhihadistëve në territorin tuaj. Ka treqind luftëtarë kosovarë në “Shtetin Islamik”, ose gjashtëqind individë me origjinë nga Kosova dhe Bosnja, sipas King’s College London.
Hashim Thaçi: Numri i vullnetarëve kosovarë që kanë shkuar t’i bashkëngjiten luftërave në Siri dhe Irak është reduktuar në masë të madhe në këto dy vitet e fundit. Institucionet tona të sigurisë theksojnë se kanë mbetur vetëm disa dhjetëra ekstremistë që kanë qëndruar në radhët e “Shtetit Islamik”. Dëshiroj të jem shumë i qartë në atë se Kosova është pjesëtare e koalicionit kundër “Shtetit Islamik”. Në raport me popullsinë e saj myslimane, Kosova ka më pak ekstremistë sesa Franca, Belgjika, Britania e Madhe dhe shumica e vendeve të Unionit Evropian. Të dhënat e Interpolit tregojnë që vendbanimet apo komunat tona janë më të sigurta se disa qytet evropiane. Fatkeqësisht këto informacione për Kosovën janë pak ose fare të njohura dhe shumica e gazetarëve preferojnë të besojnë apo pretendojnë që shumë shpejtë do të këtë rrezik në Ballkan. Është e vërtetë se ne kemi parë rritjen e formave të ekstremizmit në shoqërinë tonë, por ne kemi bërë atë që duhej bërë duke përdorur ligjin, duke adoptuar masa dhe duke investuar në tolerancë dhe dialog ndërfetar. Ne po ashtu kemi ndaluar dhjetëra persona të hetuar për marrëdhënie me “Shtetin Islamik” duke përfshirë edhe disa imamë të cilët kanë përhapur propagandën e tyre përmes rrjeteve sociale dhe Youtube. Qeveritë amerikane dhe evropiane kanë përshëndetur vendin tim për këtë sukses në këtë fushë dhe po ashtu shërbimin tonë sekret për bashkëpunimin me kolegët e tyre perëndimorë. Natyrisht që ne duhet të rrimë vigjilent dhe punojmë edhe më shumë sidomos me të rinjtë dhe profesionistët që përfundimisht pozicioni i islamit radikal të mos ta dëmtojë Republikën tonë laike.
Politique internationale: A do të keni së shpejti një ushtri dhe jo forcë aktuale të sigurisë prej 4,000 personash – siç thoni?
Hashim Thaçi: Ne e kemi përmendur: Kosova do të ketë një forcë të vogël ushtarake mbrojtëse. Tre arsye kryesore na çojnë në këtë: së pari, një pjesë e madhe e popullsisë së vendit beson se Kosova duhet të marrë diçka përsipër për mbrojtjen dhe lirinë e saj. E dyta, siç edhe ju thashë më herët, ne shpresojmë të anëtarësohemi ne Aleancën Veriatlantike, duke pasur një ushtri modeste, por cilësore dhe funksionale, e cila është edhe parakusht për anëtarësim. E treta, Kosova ka përjetuar një gjenocid ne më pak se 20 vitet e kaluara dhe ne nuk do të lejojmë më kurrë që dikush të kërcënojë fëmijët tanë. Ballkani është i qetë tani për tani. Të gjitha shtetet e Ballkanit kanë një demokraci dhe një orientim nga Unioni Evropian, por që kohërat mund të ndryshojnë dhe ne duhet të përgatitemi t’i bëjmë ballë çfarëdo lloj rreziku të mundshëm në të ardhmen. Disa opsione janë në dispozicion për ne dhe ne do të punojmë me të gjitha shtresat e shoqërisë sonë, si dhe me partnerët tanë të Aleancës për të siguruar që plani ynë për sigurinë kombëtare do të çojë në krijimin e një force mbrojtëse.
Politique internationale: Së fundi, situata në Ballkan a ju duket “eksplozive”?
Hashim Thaçi: Jo, përkundrazi, vendi ynë, sa i përket kësaj, synon të bëjë gjithçka për të realizuar sigurinë në Ballkan. Kosova dhe kosovarët nuk kanë luftuar kurrë jashtë kufijve të tyre. Ne bëmë një luftë mbrojtëse në vitin 1998 dhe në 1999 dhe unë kundërshtoj fuqimisht çdo ide sipas së cilës burrat dhe gratë e Forcës sonë të Sigurisë, nga etnitë e ndryshme të vendit, të cilët do ta mbajnë uniformen, do të trajnohen nga NATO dhe do të kontrollohen nga institucionet e zgjedhura në mënyrë demokratike, të jenë një kërcenim për këdo qoftë.
